Hipolit Cegielski

 Patrioci

30 listopada 1868 r. zmarł Hipolit Cegielski - jeden z pionierów i legenda polskiego przemysłu, społecznik i patriota.

Kariera Cegielskiego-przemysłowca rozpoczęła się skromnie, od małego sklepiku z narzędziami rolniczymi w Hotelu Bazar. Zarobione pieniądze zainwestował w kupno maszyn i otwarcie małej fabryki maszyn rolniczych. W roku 1859 fabryka zatrudniała już ponad 400 robotników. Maszyny i narzędzia Cegielskiego zyskały dużą renomę i przyczyniły się do modernizacji rolnictwa w Wielkopolsce.

Przedsiębiorstwo Cegielskiego zatrudniało w najlepszych latach około tysiąca osób - było to ok. 3%. populacji Poznania. Pracownikom tym stwarzał właściwe warunki bezpieczeństwa, zapewniał opiekę medyczną i pomoc socjalną, a nawet zorganizował dla nich spółkę oszczędnościowo-kredytową.

Przez 18 lat, od 1850 aż do śmierci, piastował stanowisko wiceprezesa Towarzystwa Naukowej Pomocy dla Młodzieży Wielkiego Księstwa Poznańskiego (patriotycznej organizacji społeczno-edukacyjnej, ukierunkowanej na wspieranie aspiracji oświatowych młodzieży wielkopolskiej; rozrosło się do rozmiarów największej instytucji stypendialnej w zaborze pruskim), był prezesem i współzałożycielem Towarzystwa Przemysłowego Polskiego (zainicjował w tej roli organizowanie wieczorowych kursów doskonalenia zawodowego - zwłaszcza dla młodych wiekiem pracowników), prezesem Centralnego Towarzystwa Gospodarczego dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego (zajmującego się propagowaniem nowoczesnych metod uprawy ziemi i hodowli roślin oraz inwentarza, organizowaniem rynku produktów rolno-spożywczych, kształtowaniem zatrudnienia), wiceprezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego (organizacji naukowej o niepomiernych zasługach dla utrwalenia i krzewienia polskości - polskiej nauki, kultury i sztuki - w zaborze pruskim).

Jakby tego jeszcze było mało - założył w 1848 r., i pełnił w jego redakcji funkcję redaktora naczelnego, pierwszy w Poznaniu niezależny dziennik "Gazeta Polska", gdy zaś pismo upadło (na skutek restrykcji politycznych), wiele publikował w "Gońcu Polskim", którego również był w 1850 r. współtwórcą; podobną rolę odegrał jeszcze w 1859, kiedy organizował "Dziennik Poznański".

Hipolit Cegielski położył też niemałe zasługi dla reformowania systemu oświatowego: współtworzył pierwszą w Poznaniu szkołą realną i zasiadał przez lata w jej kuratorium. Jako radny miejski przez wiele kadencji mocno angażował się w sprawy szkół. Był ponadto - tyle że krótko, jedynie w 1849 r. - posłem do Sejmu Krajowego Prus, stale natomiast aktywnie działał w polskich komitetach wyborczych. Także i polityce zaznaczył swą indywidualność: w 1864 r. wydał w Brukseli bukletkę "Sprawa polska przed Trybunałem Kongresu Europejskiego".

Pozycję Cegielskiego w życiu Wielkopolan dobrze scharakteryzował Tadeusz Janicki z Uniwersytetu Adama Mickiewicza i Towarzystwa im. Hipolita Cegielskiego (powołanej w 2000 r. w Poznaniu organizacji, propagującej pozytywistyczne tradycje pracy organicznej, upowszechniającej wiedzę o życiu i dokonaniach patrona; na jego cześć towarzystwo ustanowiło nadawaną raz w roku nagrodę "Złoty Hipolit"). Napisał on: "Wraz z jego śmiercią społeczeństwo polskie utraciło jednego z przywódców, który w szczególny sposób przyczynił się do budowania jego kulturowej tożsamości i rozpoczęcia gospodarczej modernizacji. Zadecydowały o tym jego wiedza, aktywność społeczna i gospodarcza jak również temperament, charyzma świetnego mówcy oraz pragmatyzm i upór w działaniu. Cegielski był nauczycielem, przemysłowcem, społecznikiem, ale także kochającym mężem i ojcem zatroskanym o zdrowie i pomyślność członków rodziny. Łączył w sobie wiedzę i wielką kulturę osobistą z humanistycznymi i liberalnymi ideałami oraz głębokim zrozumieniem dla spraw materialnych i rozwoju gospodarczego ziem polskich, stanowiących ważny element popieranej i rozwijanej przez niego na gruncie poznańskim pracy organicznej".