Zamek w Liwie nad Liwcem

 Semper Iuncti

Semper Iuncti w podróży. Zamek w Liwie nad Liwcem. Część 1 Województwo Mazowieckie. Powiat Węgrów. POLSKA

Leniwie dziś płynąca opodal zamku gotyckiego w Liwie rzeka Liwiec dopływ Bugu przez stulecia była granicą pomiędzy księstwami Piastów i Rurykowiczów, następnie dziedzinami litewskich kniaziów potomków Mendoga i Kiejstuta. Dawniej rzeka była potężniejsza, a okresowo wylewając nadawała tutejszym terenom charakteru bagnisk, co w połączeniu z nieprzebytymi puszczami już tworzyło niejako naturalną barierę pomiędzy terenami osadniczymi we wczesnym średniowieczu. Nic w tym zatem dziwnego, że powstał tu istniejący w IX -XIII w. gród słowiański usytuowany w miejscowości Grodzisk, dodajmy że duża ziemno drewniana twierdza o pow. 5 ha. Ostatecznie upadł w wyniku niszczycielskiego najazdu litewsko pruskiego w 1262 r. a centrum administracyjno wojskowe Mazowszan zostało przeniesione do znajdującego się zaledwie 5 km dalej Liwa, gdzie wybudowano kolejne umocnienia graniczne. Kształtować zaczęły się późniejsze historyczne granice Mazowsza i Podlasia by ostatecznie okrzepnąć w XV w. Ciekawostką jest, że dziś niektórzy językoznawcy wywodzą nazwę Liw od baltyjskiego słowa mającego oznaczać bagna. Ale czy aby na pewno? A może wzięła się od określenia na rzekę Liwiec, jako zniekształcone Leniwiec?

Budowę ceglano kamiennej fortecy, czyli zamku gotyckiego na sztucznej wyspie pośrodku bagien i rozlewisk Liwca rozpoczął książę mazowiecki Janusz I Starszy, ten sam, znany z kart powieści Sienkiewicza "Krzyżacy", a budowę ukończył jego wnuk Bolesław IV. Całość więc powstała w pierwszej połowie XV w. Obaj wymienieni tu książęta to władcy nietuzinkowi. Janusz I władca znacznej części Mazowsza w l. 1373-1429 lennik Królestwa Polskiego rozpoczął budowę aż sześciu zamków w regionie. Uczestnik Wielkiej Wojny z Zakonem Krzyżackim, kilkakrotnie we władaniu sąsiedniego Podlasia. Bolesław IV władca i następca dziadka po przedwczesnej śmierci trzech jego synów, od 1429 do 1454, też o Podlasie walczył. Był nawet pretendentem do tronu polskiego po śmierci króla Władysława Warneńczyka, kiedy Kazimierz Jagiellończyk przebywał na Litwie. Po wygaśnięciu Piastów Mazowieckich w 1 poł. XVI w. Zamek w Liwie wszedł w posiadanie nadany przez króla Zygmunta Starego księżnej Annie Mazowieckiej. To ona nakazała jego rozbudowę. Wówczas podniesiono m.in. mury na wysokość 12 m. Następnie w rękach Bony Sforzy 1547-1556 i znów rozbudowany i zmodernizowany. W XVII w. stracił na znaczeniu zniszczony dwukrotnie w 1656 i 1703 r. W XVIII w. starosta liwski Tadeusz Grabianki herbu Leszczyc wybudował istniejący do dziś na terenie warowni dwór barokowy.

Foto/Tekst Ewa Skarżyńska i Dariusz M. Kosieradzki