Semper Iuncti w podróży. Magiczne miasteczko.
Węgrów to dziś niewielkie, liczące niespełna 13 tys. mieszkańców miasto położone opodal rzeki Liwiec, po jej wschodniej stronie, czyli w granicach historycznego Podlasia z czasów I Rzeczpospolitej. Pierwsze zachowane wzmianki są z początków XV w. W 1414 r. erygowano tu parafię katolicką, a w 1441 r. książę 
mazowiecki Bolesław IV nadał prawa miejskie. Do roku 1446 okolica znajdowała się na przemian w rękach mazowieckich Piastów i litewskich kniaziów. Ostatecznie wykupiona przez Kazimierza Jagiellończyka aż do 2 poł. XVI w. stanowiła integralną część Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pierwszym znanym właścicielem był Stanisław z Ołomuńca, co zdaje się wyjaśniać zagadkową nazwę Węgrów. Następnie właścicielami byli tu Uhorowscy, Kostewicze, Kiszkowie i Radziwiłłowie (od 1593 r.).
mazowiecki Bolesław IV nadał prawa miejskie. Do roku 1446 okolica znajdowała się na przemian w rękach mazowieckich Piastów i litewskich kniaziów. Ostatecznie wykupiona przez Kazimierza Jagiellończyka aż do 2 poł. XVI w. stanowiła integralną część Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pierwszym znanym właścicielem był Stanisław z Ołomuńca, co zdaje się wyjaśniać zagadkową nazwę Węgrów. Następnie właścicielami byli tu Uhorowscy, Kostewicze, Kiszkowie i Radziwiłłowie (od 1593 r.).Te dwie ostatnie magnackie rodziny w XVI -XVII w sprowadzali do Węgrowa licznie osadników z zachodniej Europy. Rezydowali w pałacu w Starej Wsi. Jako że sami byli protestantami w swoich dobrach popierali ten religijny ruch i dzięki nim Węgrów stał się ośrodkiem reformacji. W l. 1565-1592 działali tu prężnie Bracia Polscy czyli Arianie (Piotr z Goniądza), następnie przewagę zdobyli tu kalwini i luteranie. W 1558 r. na blisko 40 lat zniknęła parafia katolicka zastąpiona zborem kalwińskim. Książę Bogusław Radziwiłł sprowadził tu nawet osadników z odległej Szkocji, którzy założyli manufakturę. Rozkwitło sukiennictwo. Tutejsza parafia ewangelicko - augsburska i luterańska organizowała ogólnokrajowe synody protestanckie. Prężny rozwój zahamował Potop szwedzki i najazd wojsk siedmiogrodzkich Jerzego Rakoczego w 1657 r. W 1664 r. Bogusław Radziwiłł sprzedał dobra Węgrów Janowi Kazimierzowi Krasińskiemu, który był dla odmiany gorliwym katolikiem, co oczywiście zapoczątkowało poważne zmiany, które są widoczne do dziś. Krasiński już w 1665 r. sprowadził tu m.in. zakon Reformatów i ufundował klasztor. Od 1782 r. w rękach Ossolińskich. Ostatni prywatni właściciele miasta to Łubieńscy (do 1869) rezydowali w pobliskiej Ruchnie. W XIX w miasteczku zaczęli przeważać Żydzi, którzy byli tu już od XVI w. u zaczęli stanowić ponad 60% mieszkańców. 3 II 1863 r. doszło tu do słynnej bitwy powstańców z wojskami rosyjskimi. Zresztą Węgrów miał więcej szczęścia jeśli chodzi o piękne karty zrywów niepodległościowych, przecież został wyzwolony 8 sierpnia 1944 r. nie przez Armię Czerwoną ale przez oddziały partyzanckie Armii Krajowej podczas Akcji Burza. O tutejszych zabytkach i magii, która się za nimi kryje w następnej części opowieści o Węgrowie.
Foto/Tekst Ewa Skarżyńska i Dariusz M. Kosieradzki
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz