#Tegodnia Przed lipcem był wrzesień... 85 lat temu, 12/13 września 1939 roku doszło do kulminacji zapomnianej rebelii Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów na Kresach Wschodnich i zapomnianych dziś zbrodni ukraińskich na Polakach. Z tej okazji zapraszam na nitkę. 1/
Powstała w 1920 roku Ukraińska Organizacja Wojskowa (później przekształcona w OUN) prowadziła w Polsce kampanię terroru od samego początku, na czele z dwukrotnym usiłowaniem wzniecenia wojny domowej w Małopolsce Wsch. w postaci tzw. "wystąpień zbrojnych" w 1922/23 i 1930 roku. 2/
W 1922 r. UWO dokonała 301 ataków terrorystycznych, OUN w 1930 - 191. Atakowano głównie polskie zagrody i dwory, palono zboże, przecinano linie telefoniczne, bito i mordowano przeciwników politycznych. Terroryści atakowali także Ukraińców, którzy ich nie popierali. 3/
Ponadto, terroryści zastraszali samych Ukraińców. Tym, którzy uczyli się po polsku, przyjęli polskie obywatelstwo, albo angażowali się politycznie lub społecznie po polskiej stronie grożono śmiercią, ukraińskich poborowych namawiano do dezercji, napadano na ich gospodarstwa. 4/
Terroryści OUN mordowali także osoby dążące do pojednania polsko-ukraińskiego. Pierwszą ich ofiarą stał się ukraiński poeta, Sydor Twerdochlib. Wśród zamordowanych byli też polski poseł Tadeusz Hołówko, ukraiński nauczyciel Iwan Babij, i wreszcie minister Bronisław Pieracki. 4/
Zamordowanie 15 VI 1934 r. lubianego ministra Pierackiego na warszawskim Foksalu było przełomem w rozprawie z ukraińskimi terrorystami. Doprowadziło do osobistego zaangażowania się Marszałka Piłsudskiego w tę sprawę. Choć morderca ministra, Hryhorij Maciejko uciekł... 5/
...to postawiono przed sądem organizatorów, na czele ze Stepanem Banderą i Mykołą Łebediem - liderami OUN w Polsce. Byli oni odpowiedzialni też za mord na pośle Hołówce i planowali zamordowanie ukrofilskiego wojewody wołyńskiego, Henryka Józewskiego. Skazano ich na dożywocie. 6/
Ukraiński terroryzm wówczas zamarł praktycznie aż do 1939 roku. Jednak powodem tego było nie tylko skazanie liderów OUN, ale przede wszystkim podpisanie przez Polskę i Niemcy 26 I 1934 r. deklaracji o niestosowaniu przemocy. Co pokazuje, kto sterował OUN... 7/
Jednym z głównych fundatorów działań OUN w Polsce była niemiecka Abwehra, finansująca ją od 1925 roku. W Gdańsku i Królewcu Niemcy prowadzili kursy szkoleniowe dla ukraińskich terrorystów. W zamian OUN przekazywała Niemcom dane wywiadowcze o Polsce. Łącznikiem był Riko Jary. 8/
Wraz z podpisaniem deklaracji z 1934 r., Niemcy wstrzymały finansowanie terrorystów. Co więcej, wydały niektórych z nich (jak Łebedia) Polsce na specjalne polecenie samego Hitlera. OUN - rzekomo oddolny ruch - bez zagranicznej kroplówki po prostu uschła w kilka miesięcy. 9/
Jednak jesienią 1938 roku sytuacja się zmieniła. Wraz z zajęciem Czechosłowacji, szef Abwehry, adm. Wilhelm Canaris zaapelował do Hitlera, aby znowu zacząć grać "kartą ukraińską". W ten sposób Abwehra znowu zaczęła szkolić członków OUN, którzy zajęli Ruś Karpacką. 10/
Ruś Karpacka, zwana Karpato-Ukrainą protektora widziała w Berlinie, licząc, że uzyska niepodległość. Na Ruś trafiło 200 niemieckich instruktorów, a "armia" - Sicz Karpacka - była szkolona przez Abwehrę. Dowódcami byli skrajni nacjonaliści: M. Kołodzyńskij i R. Szuchewycz. 11/
Od września 1938 r. do marca 1939 r. terroryści OUN z Rusi dokonali aż 397 akcji demonstracyjnych, 47 sabotażowych i 34 terrorystycznych. W marcu i kwietniu 1939 r. - 59 akcji demonstracyjnych, 5 terrorystycznych i 21 sabotażowych. Strzelaniny i ataki były wtedy codziennością.12/
Polska przystąpiła do rozprawy z bandytami. Od marca do sierpnia 1939 r. nastąpiły masowe aresztowania członków OUN w Polsce, zaś Węgrzy 14 marca dokonali inwazji na Karpato-Ukrainę, zajęli ją i większość terrorystów wystrzelali. Nielicznym udało się uciec do Niemiec. 13/
Erwin Lahousen, kierownik wydziału II Abwehry (sabotaż i dywersja) zaproponował wzniecenie powstania ukraińskiego w Polsce. Ukraińcy mieli zająć linię kolejową Stryj-Nowy Sącz i Podole. Utworzono również siatkę dywersyjną liczącą 4 tys. ludzi. i starano się dostarczać broń. 14/
Ukraińską formacją walczącą po stronie Wehrmachtu miał być Legion Ukraiński płk Romana Suszki, liczący 250 ludzi. W niemieckiej nomenklaturze nazywano go Bergbauern-Hilfe (BBH). Legion otrzymał poaustriackie uzbrojenie, a jego szkolenie zakończono 21 sierpnia 1939 r. 15/
Jednak dwa dni później doszło do wydarzenia, które przekreśliło plany Lahousena. Niemcy i ZSRR zawarły pakt o nieagresji. Sowieci zaś kategorycznie sprzeciwiali się działalności OUN na terenach, które miały im przypaść. Niemcy zdecydowali się więc nie wykorzystywać Ukraińców. 16/
Wobec ociągania się Sowietów z agresją na Polskę, 12 września 1939 r. na konferencji w Jełowej pod Opolem Hitler zdecydował się dać zielone światło Ukraińcom na wystąpienia antypolskie na Kresach, szczególnie, że czołówki niemieckich wojsk docierały już pod Lwów. 17/
Od 12 września doszło do serii nieskoordynowanych zrywów i akcji OUN w Małopolsce Wschodniej. Ich początkiem było dotarcie do miasta Sambor przez Niemców, oraz rozpoczęcie oblężenia Lwowa. Dało to sygnał Ukraińcom do akcji. 18/
Największe wystąpienie miało miejsce w mieście Stryj, które OUN z pomocą ukraińskiego chłopstwa zajęła 12/13 IX. Na nieszczęście dla Ukraińców w okolicy pojawił się batalion marszowy z 49. Huculskiego Pułku Piechoty, który bandytów szybko spacyfikował, a 40 rozstrzelał. 19/
Podobne wystąpienia polska policja, żandarmeria i wojsko pacyfikowały błyskawicznie w Mikołajowie, Żydaczowie, Brzeżanach, Truskawcu, czy Borysławiu. Wsie, z których ostrzeliwano Polaków - palono. Schwytanych z bronią w ręku terrorystów - rozstrzeliwano na miejscu. 20/
Ukraińcy dokonywali licznych zbrodni. Pojedynczych polskich żołnierzy napadali i mordowali, zabierając im broń i odzież. Zabijano też policjantów, urzędników, ziemian, chłopów. Symbolem tego był mord w Sławentynie 17/18 IX, gdzie Ukraińcy zamordowali brutalnie 50-85 Polaków. 21/
Podobne zbrodnie miały miejsce też w Koniuchach, Brzeżanach, czy Potutorach. Szacuje się, że w 1939 r. Ukraińcy zamordowali ok. 2-3 tys. Polaków na Wołyniu i w Małopolsce Wsch. Dywersja objęła 183 polskie miejscowości. OUN przyznała się do pojmania 3610 Polaków i zabicia 769. 22/
Nadzieje OUN jednak zawiodły. Ich akcja została spacyfikowana, a swojego państwa - nie doczekali się. Niemcy, nie chcąc drażnić sowieckich przyjaciół, ludzi OUN schowali na ponad rok do lodówki. Mieli z niej wyjść przy okazji planowania Unternehmen "Barbarossa" w 1941 roku. 23/23
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz