„Cześć najdzielniejszym z dzielnych!”

 

Bartek 

@Bartek20221998

216 lat temu, 30 listopada 1808r. miała miejsce słynna szarża polskich szwoleżerów pod Somosierrą! „Cześć najdzielniejszym z dzielnych!” Zapraszam do lektury! Napoleon chcąc odzyskać Madryt z rąk hiszpańskich rewolucjonistów musiał pokonać jeszcze jedną przeszkodę. Po porażkach pod Tudelą, Espinosą i Gamonal Junta Centralna (Najwyższe dowództwo sił powstańczych) szukała desperackiego sposobu na obronę stolicy. Postanowiono skoncentrować część rozbitych hiszpańskich sił i utworzyć nowy 12-13 tysięczny korpus pod dowództwem generała Benito San Juana. Nazwano go Armią Nowej Kastylii bądź Armią Rezerwową. Korpus ten zajął miasteczko Sepulveda a także wąską przełęcz naprzeciw miasteczka o nazwie Somosierra. To właśnie na tej pozycji, generał San Juan chciał przeciwstawić się idącemu z północy Napoleonowi. January Suchodolski „Bitwa pod Somosierrą”.

4

Cesarz przed samą bitwą otrzymał szereg meldunków i raportów na temat sił hiszpańskich, często sprzecznych ze sobą co do ich rozmieszczenia czy też wielkości. Jednak jeden fakt był wspólny dla nich wszystkich. Aby zdobyć Madryt od północy należało uderzyć przez przełęcz Somosierra. Atak zaplanowano na 30 listopada. Posiłkując się książką Jana Laske i Rafała Małowieckiego „Somosierra” postaram się wam przedstawić skrócony przebieg operacji zdobycia pozycji przed Somosierrą. Piotr Michałowski „Bitwa pod Somosierrą”.

4

Napoleon rozpoczął przygotowania bitwy już kilka dni wcześniej. W tym celu skoncentrował po kolei swoje siły 29 listopada w miejscowości Cereze de Abajo. Cesarz miał otrzymać raport, jakoby Armia Andaluzji zmierzała w stronę Sepulvedy, by wesprzeć obronę generała San Juana w obronie przełęczy Somosierra. Wobec tego, Napoleon postanowił się pospieszyć, by zając wyznaczony cel przed przybyciem wspomnianych hiszpańskich sił. Stąd też nalegał by już dnia następnego tj. 30 listopada przystąpić do ataku. Cesarz przybył do Cereze de Abajo o świcie, skąd do walki miały wyruszyć wojska francuskie. Jerzy Kossak „Polscy szwoleżerowie pod SomosierrąPrzy Cesarzu w tym czasie służyli polscy szwoleżerowie w charakterze osobistej straży Napoleona. Był to tak zwany szwadron służbowy. Trzeci Szwadron pod dowództwem Jana Kozietulskiego miał liczyć ponoć aż 216 konnych, jednak badania przeprowadzone przez autorów książki sugerują, że ostateczna liczba szwoleżerów służących przy Cesarzu miała się wahać w przedziale od 80 do 125 ludzi.

Siły francuskie w momencie rozpoczęcia ataku na Somosierrę szacowano na około 10 tysięcy żołnierzy w tym 5 600 piechoty, 3 600 kawalerii, 710 kawalerzystów gwardii – szaserów i 715 polskich szwoleżerów a także 6 dział artylerii konnej. Żołnierze wymaszerowali z Cereze de Abajo by zająć pozycje u wejście do przesmyku.

4

Około godziny dziewiątej kolumna wojsk napoleońskich zajęła pozycje przed wejściem do przesmyku. Jan Chłopicki pisał „Hiszpanie słysząc tętent śpieszącego po twardej kamiennej drodze szwadronu naszego, a nie mogąc wyrachować dystansu, dla gęstej mgły, otaczającą pod tę porę całą przestrzeń dookoła, za wcześnie rozpoczęli z baterii ogień kartaczowy”. Ze względu na wspomnianą mgłę hiszpański ogień był oczywiście niecelny. Szwoleżerowie pogoniwszy forpoczty hiszpańskie w głąb wąwozu, zajęli pozycje przy mostku na Duratonie, w miejscu gdzie jeszcze byli poza zasięgiem armat. Ponadto byli osłaniani przez wystającą skałę. W czasie bitwy obecna była oczywiście artyleria francuska gwardii. Dowodzona przez Senarmonta. Składała się z kilku dział 8-funtowych i jednej haubicy 24-funtowej. Ze względu na niekorzystne warunki terenowe, działa 8-funtowe musiały zostać przesunięte bliżej hiszpańskich sił.

4

O godzinie 11 do ataku ruszyła piechota. Odpowiednio były to 9 pułk piechoty lekkiej a także 24 pułk piechoty. Wyruszyły one równomiernie po dwóch stronach drogi w celu oskrzydlenia sił nieprzyjaciela. Środkiem natomiast do ataku ruszyły cztery bataliony 96. Pułku piechoty jednak w skutek hiszpańskiego ostrzału, zostały one zatrzymane i musiały się wycofać. Francuzi rozciągnięci w linię po lewej stronie od drogi również dostali się pod ostrzał nie tylko artylerii, ale i hiszpańskiej piechoty. Warto podkreślić, że nie zostali mimo wszystko zatrzymani a jedynie spowolnieni. Francuska bateria artyleryjska złożona z dwóch dział 8-funtowych została rozmieszczona na drodze by ostrzelać hiszpańskie pozycje. Zrobiono to w momencie kiedy bataliony piecboty 96. Pułku wycofały się z drogi. Jednak ze względu na ograniczone możliwości przez panującą mgłę również i ona strzelała „na ślepo”.

4

Wtedy też przy baterii pojawił się Napoleon. Tak opisywał to Jan Chłopicki „Napoleon zsiadł z konia i pieszo wydawał rozkazy, a gdy wystrzelono z góry i kula harmatnia padła blisko Cesarza, ten popatrzywszy na nią zażył tabaki i rzekł: No proszę, wszak to i Hiszpanie strzelać umieją i gdyby nie mgła przeszkadzała, to miejsce, na którem stojemy, byłoby wielce niebezpiecznem”. Około godziny 12 mgła zaczęła się podnosić. Cesarz dostrzegł w końcu całość hiszpańskich pozycji. Już wkrótce zacznie się decydująca faza bitwy – szarża polskiej kawalerii!

4

Tutaj warto oczywiście rozwiać jeden z mitów, który krąży na temat tej bitwy. Mianowicie w czasie ataku polskich szwoleżerów przez przesmyk, nie doszło do jednej wielkiej szarży, ale do trzech następujących po sobie szarż. Trzeci Szwadron szwoleżerów miał przed sobą do pokonania blisko 3,5 kilometra. Ponadto na ich drodze stały 4 baterie dział hiszpańskich. Pierwsza składała się z jednego działa ostrzegawczego, druga z dwóch dział stojących na drodze. Trzecia z kolei to były dwa działy znajdujące się poza drogą. Ostatnia, największa bateria zlokalizowana była prawie na szczycie wąwozu i składała się z 8 dział. Łączna więc ilość dział jaka miała znajdować się po stronie hiszpańskiej wynosiła 13 armat.

4

Pierwszy do ataku ruszył pluton szwoleżerów pod dowództwem Podporucznika Rudowskiego, w skład którego miał walczyć Francuz major Segur. Pluton ten został prawie rozbity i jego atak się nie udał. Sam Rudowski miał paść martwy bądź śmiertelnie ranny w czasie tej „szarży”. Drugi atak poprowadził szef trzeciego szwadronu Jan Kozietulski. Atak miał rozpocząć od słów „Naprzód! Cesarz patrzy!” bądź od „Naprzód, psiekrwie, Cesarz patrzy!” Atak ten dotarł do tak zwanej trzeciej baterii. W teorii pozostała jeszcze jedna – ostatnia na samym szczycie wąwozu. Jednak koń Kozietulskiego został pod nim zabity a ten upadł przygniatając nogę jeźdźca. Wtedy też padły słowa „Szefa nam zabito – wracajmy!” Było to mylne stwierdzenie, gdyż Kozietulski został tylko ranny, miał podobno nawet wydostać się spod konia i samemu powrócić do francuskich linii. Obraz przedstawia Jana Kozietulskiego.

4

Szeregi atakujących szwoleżerów na chwile się zawahały. Wtedy też dowodzenie przejął kapitan Dziewanowski. Najprawdopodobniej jednak, przez wyeliminowanie Kozietulskiego z dalszej walki, mogło dojść do sytuacji, że Dziewanowski musiał ponownie zdobywać dwie zdobyte wcześniej przez Kozietulskiego baterie gdyż Hiszpanie tymczasowo mogli je odbić. Jednak przed dotarciem do trzeciej baterii Dziewanowski został ranny od pocisku wystrzelonego z armaty. Dowództwo nad resztą sił przejął niejaki Piotr Krasiński. Podjął on próbę ataku na trzecią baterię. W jej trakcie został ranny, jednak atak trwał dalej. Po jej zajęciu rozpoczął się odwrót hiszpańskiej armii. Na obrazie Kapitan Dziewanowski.

4

W tym czasie resztę trzeciego szwadronu wsparł Tomasz Łubieński, który razem ze swoim pierwszym (?) szwadronem rozpoczął atak na ostatnią baterię, która jednak została wzięta „bez walki”. Do odwrotu sił hiszpańskich przyczyniła się również oskrzydlająca je francuska piechota. Następnie rozpoczął się pościg za uciekającymi Hiszpanami. Szwoleżerowie dowodzeni między innymi przez Łubieńskiego mieli ścigać ich przez blisko 34 kilometry.

4

Hiszpańskie straty są ciężkie do oszacowania. Tak naprawdę w głównej mierze dotyczyły one obsługi armat. Do niewoli miało się dostać raptem 200 hiszpańskich żołnierzy. Na tak małą liczbę jeńców miały wpływ potencjlanie dwa czynniki. Jeden to ucieczka części armii w góry, wobec czego kawaleria miała problem z pochwyceniem ich. Druga kwestia jest kontrowersyjna. Mianowicie Francuzi, ale także i Polacy mieli po drodze zabijać uciekających Hiszpanów. Była to swoista kara za wymordowanie francuskich jeńców i porzucenie ciał na drodze przez Hiszpanów. Podkreślam, że jest to tylko teoria, nie potwierdzona w stu procentach. Straty polskie sięgnęły 57 zabitych i rannych. Część z tych strat powstała w czasie pościgu za uciekającymi Hiszpanami.

4

Jeszcze jeden mit należy rozmyć, oczywiście nie umniejsza to chwale polskiego oręża. Całość szarży szwoleżerów pod Somosierrą nie trwała 7-8 minut jak często jest powtarzane, tylko około godziny. Polacy po bitwie odpoczywali głównie w wiosce La Cabrera. Na drugi dzień, 1 grudnia, Napoleon rozkazał pułkownikowi Krasińskiemu by szwoleżerowie sformowali szyk bojowy. Gdy to zrobili, Napoleon stanął przed nimi, zdjął bikorn i zawołał "Cześć najdzielniejszym z dzielnych!" Po tym miała odbyć się defilada wojskowa polskich lekkokonnych, której przyglądać się miała cała gwardia cesarska, pełna podziwu wobec wyczynu jakiego dokonali Polacy. 2 grudnia 1808r. Napoleon stał u bram Madrytu. Polacy wykonali swoje zadanie, ponosząc jednak przy tym duże straty.

4

Serdecznie zachęcam do lajkowania, podawania dalej czy dodawania do zakładek tego posta. A jeśli chcesz wesprzeć moją pracę złotym ludwikiem to niżej zamieszczam link do .

buycoffee.to

Postaw kawę dla Bartek_B - buycoffee.to

Wspieraj twórczość w Internecie - postaw kawę dla Bartek_B! - W prosty sposób - Bez rejestracji - Bezpiecznie