Oznaymuiemy wszytkim ...

 Marcin Gugulski - Warszawa da się lubić

CONFOEDERATIO GENERALIS VARSAVIENSIS. My Rady Koronne, Duchowne y Świeckie, y Rycerstwo wszytko, y Stany insze, iedney a nierozdzielney R. P. z Wielkiey y z Małej Polski, Wielkiego Xięstwa Litewskiego, Kijowa, Wołynia, Podlasza, z Ziemie Ruskiey, Pruskiey, Pomorskiej, Żmudzkiey, Inflantckiey, y miasta Koronne [na Sejmie konwokacyjnym w Warszawie 28 stycznia 1573 roku, tj. dokładnie lat temu].

1. Oznaymuiemy wszytkim, wobec komu należy, ad perpetuam rei memoriam: iż pod tym niebespiecznym czasem, bez Krola Pana zwierzchnego mieszkaiąc, staraliśmy się wszyscy o to pilnie na zieździe Warszawskim, iakobyśmy przykładem przodkow swych, sami między sobą pokoy, sprawiedliwość, porządek, y obronę Rzeczypospolitey zatrzymać, y zachować mogli. Przetoż statecznym iednostaynym zezwoleniem, y świętym przyrzeczeniem, sobie to wszyscy spolnie, imieniem wszystkiey Rzeczypospolitey, obiecuiemy, y obowięzuiemy się, pod wiarą, poczciwością, y sumnieniem naszym.

2. Naprzod, żadnego rozerwania między sobą nie czynić, ani dysmembracyi żadney dopuścić, iako w iedney nierozdzielney R. P. ani iedna część bez drugiey Pana sobie obierać, ani factione privata z inszymi narabiać. Ale podług mieysca y czasu tu naznaczonego, ziechać się do gromady Koronney, y spolnie a spokoynie, ten akt electionis, podług woley Bożey, do skutku słusznego przywieść, a inaczey na żadnego Pana nie pozwalać, iedno z takową pewną a mianowitą umową: iż nam pierwey prawa wszytkie, przywileie, y wolności nasze, które są, y ktore mu podamy post electionem, poprzysiądz ma, A mianowicie to poprzysiądz, pokoy pospolity między rozerwanymi y rożnymi ludźmi, w wierze y nabożeństwie zachowywać, y nas za granicę Koronną nigdy nie ciągnąć żadnym obyczaiem, ani prośbą Królewską swą, ani solutione quinque marcarum super hastam, ani ruszenia pospolitego bez uchwały Seymowey czynić.

3. Przetoż powstać przeciwko każdemu takiemu obiecuiemy, ktoby abo mieysca, y czasy inne, do elekcyi sobie obierał, y składał, abo tumultować na elekcyi chciał, abo lud służebny privatim przymował, abo elekcyi oney zgodnie od wszystkich conclusae, sprzeciwiać się śmiał. A iż Rzeczypospolitey naszey jest dissidium niemałe in causa religionis christianae, zabiegaiąc temu, aby się z tey przyczyny między ludźmi sedycya iaka szkodliwa nie wszczęła, ktorą po inszych Krolestwach iasnie widzimy, obiecuiemy to sobie spolnie, pro nobis, et successoribus nostris, in perpetuum, sub vinculo juramenti, fide, honore, et conscientijs nostris, iż ktorzy iesteśmy dissidentes de religione pokoy między sobą zachować a dla rożney wiary y odmiany w kościelech, krwie nie przelewać, ani się penować, confiscatione bonorum, poczciwością, carceribus et exilio, y zwierzchności żadney, ani urzędowi, do takowego progressu żadnym sposobem nie pomagać: y owszem gdzieby ią kto przelewać chciał, ex ista causa zastawiać się o to wszyscy będziem powinni, choćby też za pretextem dekretu, abo za postępkiem iakim sądowym, kto to czynić chciał.

4. Wszakże przez tę Konfederacyą naszę, zwierzchności żadney nad poddanymi ich, tak panow duchownych, iako y świeckich, nie deroguiemy, y posłuszeństwa żadnego poddanych przeciwko panom ich nie psuiemy, y owszem ieśliby takowa licencya gdzie była sub praetextu religionis, tedy iako zawsze było, będzie wolno y teraz każdemu panu poddanego swego nieposłusznego, tam in spiritualibus, quam in secularibus, podług rozumienia swego skarać. Aby wszystkie beneficia iuris patronatus Regij, Praelaturarum ecclesiasticarum, iako Arcybiskupstw, Biskupstw y inszych wszelakich beneficyi, były dawane, nie inszym, iedno Rzymskiego kościoła klerykom, indigenis Polonis, juxta statutum. A beneficia kościołów Greckich, ludziom teyże Greckiey wiary dawane bydź maią.

5. A iż to do pokoiu wiele należy, aby dyfferencye inter Status hamowane były, a między stanem duchownym y świeckim, iest niemała differencya de rebus politicis tem poralibus: obiecuiemy wszystkie te między sobą compenere na blisko przyszłym Seymie Electionis. Sprawiedliwość porządek taki w mocy zachowuiemy, iaki sobie ktore Woiewodztwo doma spolnie postanowiło, abo jeszcze postanowi zgodnie: także y około obrony potrzebney zamkow pogranicznych.

6. A ktożkolwiek się komu o pewny dług zapisał, y do Grodu firma inscriptione odpowiadać się poddał dobrowolnie, bądź przed śmiercią, abo iuż y po śmierci Krolewskiey: takowy każdy, podług zapisu swego, niechay progressum iuris usitatum cierpi. A Panowie Starostowie będą powinni, vigore hujus Generalis Confoederationis, sine omni dilatione, juxta usitatam formam sądzić, odprawować, y exekwować takowe kauzy, oprocz tych Wojewodztw, ktore sobie formam, sprawiedliwości y exekucyi, specialem postanowili sub interregno, abo ieszcze postanowić maią.

7. Inscriptionis wszelakie, et resignationes bonorum perpetuas, coram authenticis actis factas, et fiendas sub interregno, spolnym tey Konfederacyi zezwoleniem, umacniamy, aby sub interregno począwszy od dnia śmierci Krolewskiey, nikomu in progressibus juris fatalia, abo praesriptio, nie szkodziła napotym do sprawiedliwości iego.

8. Także ktorzy mieli terminum brania pieniędzy na przeszłe gody, abo na now lato, abo na iaki czas iuż przeszły: ci wszyscy aby byli powinni brać swe pieniądze na pierwsze sądy, dali Pan Bog po obieraniu nowego Krola, abo na pierwsze leżenie ksiąg.

9. Obiecuiemy też to sobie, że na elekcyą naznaczoną iadąc, y na mieyscu będący, y do domu się rozieżdżaiąc, gwałtu żadnego ludziom, y sami między sobą czynić nie będziemy.

10. Te wszytkie rzeczy obiecuiemy sobie, y na potomki swe chować statecznie, y trzymać sub fide, honore, et conscientijs nostis. A ktoby się temu sprzeciwiać chciał, y pokoy a porządek pospolity psować, contra talem omnes consurgemus in ejus destructionem. A dla lepszey pewności tych wszystkich opisanych rzeczy, przyłożyliśmy pieczęci swe do tego, y rękoma własnymi podpisali.

Franciszek Krasiński

Jan Firlej

Piotr Zborowski

Olbrycht Łaski

Jan Sierakowski

Ostaf Wołowicz

Hieronim Ossoliński

Stanisław Herburt

Stanisław Słupecki z Konar

Zygmunt Wolski

[i inni]

Actum Varsaviae in Conventioni Regni Generali, vigesima octava mensis Ianuarij, anno Domini, millesimo quintgentesimo, septuagesimo tertio.

[Dan w Warszawie na sejmie konwokacyjnym 28 stycznia 1573 roku]

[tekst wg: Prawa, Konstytucye i Przywileie Królestwa Polskiego, Wielkiego Xięstwa Litewskiego y wszystkich Prowincyi należących na Walnych Seymiech Koronnych od Seymu Wiślickiego Roku Pańskiego 1347 aż do ostatniego Seymu uchwalone ; Volumina Legum ; przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarów w Warszawie, od roku 1732 do roku 1782, wydanego ; Volumen Secundum ab anno 1550 ad annum 1609 Acta Reipublicae Continens : Petersburg: nakładem i drukiem Józafata Ohryzki : 1859 ; str. 124-125]

[ilustracja udostępniona w Wikimedia Commons przez Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie]

[udostępnione w Wikimedia Commons przez Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie]