W przygotowaniu do elaboratu o polskiej granicy zachodniej (ukaże się do końca weekendu) opracowałem ogólne wprowadzenie dotyczące granic i terytorium Polski.
Przypomnę oczywistość: obecne granice Polski są nieporównanie korzystniejsze niż przedwojenne. Ta sprawa w ogóle nie podlega dyskusji. Kto twierdzi inaczej, nie zna się.
Owszem, jest kilka wad:
a. jesteśmy państwem o ok. 1/5 mniejszym niż wtedy,
b. straciliśmy dwa wspaniałe centra kultury polskiej (Lwów i Wilno),
c. wielka liczba ludzi musiała przejść przez cierpienia związane z przesiedleniem.
Ale zdecydowanie dominują zalety, zwłaszcza w ujęciu długofalowym:
a. Polska nabrała zwartego kształtu. Przypominam, że przedwojenne terytorium było skrajnie niedogodne. Niekiedy romantycznie porównywano je do serca. Jeśli tak, to było to serce z ciężką wadą wrodzoną. Np. najkrótsza droga z Gdyni do Wilna wiodła przez trzy obce państwa (WM Gdańsk, Niemcy i Litwę). Najkrótsza droga z Poznania do Katowic oraz z Torunia do Suwałk wiodła przez Niemcy. Z Suwałk do Wilna – przez Litwę. Z Gdyni do Warszawy, Suwałk, Lublina i Lwowa – przez WM Gdański i Niemcy. Z Zakopanego do Kołomyi – przez Czechosłowację (a w 1939 r. przez Słowację i Węgry). Przykłady można mnożyć. Porównajcie to z dzisiejszą Polską.
Przed wojną, jeśli wpisało się Polskę w koło o powierzchni równej powierzchni kraju, to poza tym kołem znajdowały się miasta takie jak Poznań, Wilno, Bydgoszcz i Gdynia. Obecnie z większych miast, tylko Szczecin i Przemyśl.
b. Znacznemu skróceniu uległa granica lądowa – z 5409 do 3043 km.
c. Radykalnie wydłużyła się granica morska – ze 140 do 524 km. Uzyskaliśmy ujścia Odry i Wisły, dwóch wielkich rzek, których zdecydowaną większość dorzeczy kontrolujemy. Dostały nam się porty w Gdańsku, Szczecinie, Elblągu i Kołobrzegu. Dzięki tak długiemu wybrzeżu, mamy też prawo do około 30 tys. km. kw. obszarów morskich na Bałtyku.
d. Ponad połowa obecnych granic Polski przebiega po wodzie (brzegu morskim, zalewach, jeziorach, rzekach).
e. Tam gdzie granica biegnie lądem, jest ona obecnie na długich odcinkach silnie zgeometryzowana, czyli biegnie po linii prostej albo łagodnym łuku (dotyczy to całej lądowej granicy z Niemcami, Rosją, Białorusią i Ukrainą).
f. Obecnie 96,5% powierzchni Polski to dorzecza rzek, które mają swoje ujście do morza w Polsce. Przed wojną odsetek ten wynosił… 1,5%! W takim układzie niemożliwa była sensowna żegluga śródlądowa i gospodarowanie zasobami wodnymi.
g. Najbardziej problematyczni z naszych sąsiadów to Rosja i Niemcy. Granice z nimi uległy radykalnemu skróceniu w stosunku do 1939 r. W przypadku Niemiec (łącznie z WM Gdańskiem) – z 2172 do 467 km (pięciokrotnie). W przypadku Rosji – z 1412 km do 210 km (siedmiokrotnie).
h. Polska przesunęła się zdecydowanie na zachód, dzięki czemu wyszliśmy ze strefy, którą Rosja historycznie uważa za swoją. Na zachód od Bugu / Linii Curzona, Rosja nie ma zasadniczo apetytów terytorialnych, a jedyni dąży do wasalizacji. Zawsze to jakaś pociecha.
i. Na skutek przesunięcia terytorialnego i związanych z nim przesiedleń obszar zamieszkały przez Polaków w zwartej masie skokowo się zwiększył (przed wojną mniej niż 60% terytorium Polski było zamieszkane przez Polaków w zwartej masie, obecnie grubo ponad 99%).
Mam nadzieję, że wszystkich przekonałem do swoich racji.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz