Elżbieta i Kunegunda - losy córek królewskich

Królewna Elżbieta – córka Kazimierza Wielkiego

16 października 1325 roku piętnastoletni książę Kazimierz poślubił Aldonę Giedyminównę, najpewniej swoją równolatkę. 30 października Aldona została ochrzczona, przyjmując imię Anna. Związek z córką wielkiego księcia Litwy zapoczątkował sojusz polsko-litewski, skierowany przeciwko Zakonowi. Posagiem księżniczki litewskiej było 24 000 jeńców, wypuszczonych z litewskiej niewoli. Aldona Anna nie spotkała się z przychylnym przyjęciem. Kazimierz III nie darzył jej miłością, a teściowa – królowa Jadwiga - okazywała synowej jawną niechęć. Protestowała również przeciwko jej koronacji, uważając siebie za jedyną władczynię Polski. Wesoła i skoro do zabawy Litwinka z pewnością drażniła matkę Kazimierza, znaną z surowości i ascetycznego życia.

Małżeństwo Kazimierza i Aldony Anny trwało 14 lat. Z tego związku narodziły się dwie córki – prawdopodobnie w 1326 roku Elżbieta oraz w w 1328 roku - Kunegunda. Losy córek związane były z ówczesną sytuacją polityczną:

  • zbliżenie polityczne Kazimierza III z Witelsbachami, skierowane przeciw Luksemburgom, nastąpiło w czerwcu 1335 roku. Elżbieta miała zostać żoną cesarskiego syna, Ludwika VI rzymskiego, liczącego wówczas zaledwie 5 lat. Zaręczyny te zostały zerwane, z inicjatywy strony polskiej, co skutkowało oziębieniem stosunków polsko – brandenburskich i zbliżeniem Brandenburgii z zakonem krzyżackim.
  • jesienią 1335 roku Elżbieta została przyrzeczona Janowi, wnukowi Jana Luksemburskiego. Małżeństwo wzmacniało pokój Polski z Czechami, do którego doszło w wyniku kongresu w Wyszehradzie, w listopadzie 1335 roku. Zawarte na Węgrzech porozumienia miały stanowić wstęp do pokoju krzyżacko-polskiego.
  • w 1338 roku powrócono do planu zaślubin Elżbiety z Ludwikiem VI rzymskim. Projekt małżeństwa nie zainteresował Wittelsbachów.

W lutym 1343 roku Kazimierz Wielki i książęta Pomorza słupsko - wołogoskiego zawarli w Poznaniu antykrzyżacki sojusz. Królewna Elżbieta została żoną księcia Bogusława V. Książęta wołogoscy mieli zapewnić pomoc zbrojną, na wypadek wojny. Jednak wartością największą było położenie ich ziem, które otaczały zachodnie posiadłości Zakonu. Umowa dotyczyła nieprzepuszczania przez ziemie księstwa wołogogoskiego niemieckich posiłków dla krzyżaków. 23 lipca 1343 roku król Kazimierz i wielki mistrz Zakonu podpisali pokój wieczysty.

Kunegunda – księżna Bawarii

Siedemnastoletnia królewna Kunegunda, latem 1345 roku została żoną Ludwika VI rzymskiego, z rodu Wittelsbachów. Córka Kazimierza Wielkiego otrzymała w posagu 8 000 kop groszy czeskich, a jej oprawa, którą zapewniał przyszły mąż, wynosiła 12 000 kop groszy czeskich. Zabezpieczeniem owej sumy były miasta brandenburskie lub bawarskie. Kazimierz Wielki, zgodnie z zawartymi umowami, miał śpieszyć ze zbrojną pomocą, zarówno cesarzowi Ludwikowi IV, jak i jego synom.

Stolica Apostolska, dążąca do rozerwania koalicji antyluksemburskiej, starała się o przywrócenie pokojowych stosunków między Czechami a Królestwem Polskim. W bulli, z 18 października 1345 roku, skierowanej do króla Kazimierza III, papież Klemens VI wyraził swoje niezadowolenie, z powodu małżeństwa Kunegundy z cesarskim synem. Królewna, wyjeżdżając do posiadłości męża, zabierała ze sobą dwórki, które mogły wyjść za mąż na dworze Wittelsbachów, co, zdaniem papieża, także zasługiwało na krytykę. Papież potępił przymierze króla z cesarzem Ludwikiem IV, który został obłożony kościelną klątwą.

Małżeństwo Kunegundy i Ludwika rzymskiego pozostało bezdzietne. Księżna Bawarii zmarła 26 kwietnia 1357 roku. Spoczęła w berlińskim klasztorze franciszkanów. Sprawdź także ten artykuł o dzieciach Kazimierza Wielkiego?

Elżbieta Kazimierzówna – księżna pomorska i jej potomstwo

Huczne zaślubiny Elżbiety z Bogusławem V odbyły się w Poznaniu, 14 maja 1343 roku, w dzień św. Macieja Apostoła. Posagiem królewskiej córki były bogate, zdobione złotem szaty, klejnoty oraz 20 000 kop groszy czeskich. Książę darował żonie 2 000 kop groszy czeskich. Księżna pomorska przebywała w zamku darłowskim, który powstawał w latach 1352 – 1372. Opuściła swoją siedzibę w 1356 roku, chroniąc się przed szalejącą dżumą, w klasztorze augustianów eremitów, w Szczecinku. Prawdopodobnie czarna śmierć nie oszczędziła księżnej. Zmarła w 1361 roku. Pochowano ją na terenie klasztoru, dzisiaj już nieistniejącym.

Bogusław V i Elżbieta Kazimierzówna mieli przynajmniej dwoje dzieci – córkę Elżbietę oraz syna Kazimierza, na którego wołano Kaźko. Potomstwo Elżbiety pomorskiej wychowywało się pod okiem króla Polski – na Wawelu. Urodziwa Elżbieta została żoną cesarza Karola IV, który prosił o jej rękę króla Kazimierza III. 21 maja 1363 roku, w Krakowie, odbyły się zaślubiny. Koronacja królewskiej wnuczki na królową czeską miała miejsce w Pradze, a 1 listopada 1368 roku, w Rzymie, została koronowana na cesarzową Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Z tego małżeństwa urodziły się dwie córki oraz czterej synowie. Córka Anna została żoną angielskiego króla – Ryszarda II Plantageneta. Syn Zygmunt był, między innymi, cesarzem rzymskim oraz królem Czech i Węgier.

Ukochany wnuk Kazimierza Wielkiego, Kaźko, został usynowiony w 1368 roku. Król, który nie doczekał się męskiego potomka, pragnął mu zapewnić tron polski po bezdzietnym Ludwiku Węgierskim. Spisany na łożu śmierci testament przekazywał Kaźkowi ziemie, graniczące z księstwem słupskim, z Mazowszem, państwem krzyżackim oraz ze Śląskiem. Po śmierci króla zapisy zostały unieważnione. Kaźko słupski przeżył króla o 7 lat.

Pozostałe dzieci Kazimierza Wielkiego

Ślub z Jadwigą, córką księcia żagańskiego, Henryka V Żelaznego, odbył się prawdopodobnie w lutym 1365 roku. Król popełnił podwójną bigamię, bowiem żyła legalna druga żona, królowa Adelajda Heska, która złożyła skargę na czyn Kazimierza III w Stolicy Apostolskiej oraz trzecia żona – Krystyna Rokiczana. Unieważnienie ślubu z Adelajdą nastąpiło w 1367 roku. Krystyna Rokiczana prawdopodobnie już nie żyła. Królowa Adelajda wyjechała do Hesji, gdzie zmarła w 1371 roku.

Ze związku z Jadwigą żagańską urodziły się trzy córki: Kunegunda, która zmarła w dzieciństwie oraz Anna i Jadwiga. Papież Urban V uznał potomstwo Kazimierza Wielkiego i Jadwigi żagańskiej za legalne. Po śmierci Kazimierza Wielkiego, zgodnie z jego ostatnią wolą, Jadwiga otrzymała połowę królewskich klejnotów, a córki króla - druga połowę.

Kazimierz Wielki miał naturalnych synów, którzy urodzili się ze związku z Cudką, królewską faworytą. Król związał się z piękną szlachcianką, córką kasztelana sieciechowskiego, Pełki około 1347 roku. Cudka urodziła królowi trzech synów – Pełkę, który zmarł w dzieciństwie oraz Niemierzę i Jana. Dzieci Kazimierza Wielkiego zostały uwzględnione w testamencie.

Autor: Izabela Sagasz