Klub Miłośników Historii Polski
Antoni Chruściel przyszedł na świat 16 czerwca 1895 roku w Gniewczynie Łańcuckiej na Podkarpaciu. Od 1909 roku działał w tajnym skautingu w Jarosławiu. W 1914 roku Antoni ukończył VI klasę C. K. Gimnazjum w Jarosławiu. W sierpniu 1914 roku wstąpił do Legionu Wschodniego, natomiast we wrześniu tego roku po rozwiązaniu formacji, został wcielony do armii austro-węgierskiej. Antoni Chruściel trafił do szkoły podoficerskiej, a następnie oficerów rezerwy. Już jako porucznik przyczynił się wydatnie do tego, że jego jednostka ( c. i k. 90. pułk piechoty) jako jedyna w armii austriackiej wróciła w listopadzie 1918 roku do garnizonu z bronią i sprzętem. 1 stycznia 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 sierpnia 1916 roku. Antoni Chruściel został przyjęty do 1 Rezerwy. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 854. lokatą w korpusie oficerów polskich. W trakcie służby Antoni odbył studia na Wydziale Prawno-Historycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, które ukończył w 1923 roku. 10 października 1923 roku przeniesiony został do Korpusu Kadetów nr 1 imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego we Lwowie na stanowisko dowódcy kompanii. W latach 1929-1931 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 1 września 1931 roku, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, Antoni Chruściel został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie na stanowisko wykładowcy. W październiku 1934 powrócił do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie na stanowisko wykładowcy taktyki. W styczniu 1937 rozpoczął staż na stanowisku zastępcy dowódcy 40. pułku piechoty „Dzieci Lwowskich”. W marcu 1938 roku Antoni Chruściel objął dowództwo 82. Syberyjskiego Pułku Strzelców im. Tadeusza Kościuszki w Brześciu. Na czele tej jednostki walczył w wojnie obronnej 1939 roku do 28 września. Po kapitulacji twierdzy Modlin dostał się do niewoli niemieckiej i został osadzony w obozie przejściowym Soldau w Działdowie. W końcu października 1939 roku został z niego zwolniony. Antoni Chruściel od czerwca 1940 roku działał w konspiracji. Pełnił rolę szefa Wydziału III taktyczno-wyszkoleniowego Związku Walki Zbrojnej. Już od października 1940 roku był szefem sztabu Komendy Okręgu Warszawa-Miasto Związku Walki Zbrojnej. Od maja 1941 roku został komendantem tego Okręgu. 10 sierpnia 1942 roku Antoniego Chruściela awansowano do stopnia pułkownika stałej służby. Był on zwolennikiem przeprowadzenia w Warszawie powstania. Po latach wyznawał, że jego postawa wynikała z faktu, iż wierzył w pomoc z Londynu. W powstaniu warszawskim Antoni Chruściel był dowódcą całości sił powstańczych. W rzeczywistości jego dowodzenie ograniczało się do części obwodu Śródmieście, gdzie w gmachu PKO od 15 sierpnia stacjonował jego sztab, zastępując hotel Victoria. Nie miał bezpośredniej łączności z pozostałymi ośrodkami walczącej Warszawy. 14 września 1944 roku za rozkazem generała Kazimierza Sosnkowskiego został awansowany do stopnia generała brygady. Kontakt z Komendą Główną utrzymywał drogą radiową. Od 20 września 1944 dowodził Warszawskim Korpusem Armii Krajowej. Antoni Chruściel długo uważał, iż z racji że Niemcy wycofają się wkrótce z Warszawy, należy tak organizować działania, by im tego nie utrudniać. Między innymi ograniczył swoje aktywne dowodzenie do obszaru Śródmieścia, skąd m.in. nie chciał udzielać pomocy oddziałom walczącym na Woli poprzez organizowanie kontruderzeń na grupę Oskara Dirlewangera. Sprzeciwiał się rozmowom kapitulacyjnym z Niemcami proponowanym przez generała Tadeusza Komorowskiego ps. ,,Bór" uznając, iż lepszym rozwiązaniem będzie zwrócenie się do polskich komunistycznych władz wojskowych z prośbą o pomoc powstaniu warszawskiemu. Po kapitulacji powstania przebywał w Oflagu XIII D Nürnberg-Langwasser, a następnie - w Oflagu IV C Colditz (teren Saksonii), skąd został uwolniony w maju 1945 roku przez armię amerykańską. Po wyzwoleniu z obozu jenieckiego wyjechał do Londynu W lipcu 1945 roku został zastępcą szefa Sztabu Głównego do Spraw Wojska. We wrześniu 1945 roku Antoni Chruściel został zastępcą szefa Sztabu Głównego do Spraw Ogólnych, a następnie szefa Głównej Komisji Likwidacyjnej PSZ i inspektora Komisji Likwidacyjnej. Od marca 1947 roku był członkiem Rady Naczelnej Koła Żołnierzy Armii Krajowej. 26 września 1946 roku Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej pozbawił Antoniego Chruściela obywatelstwa polskiego i stopnia generała. Od 1950 roku był delegatem zrzeszenia Wolność i Niezawisłość na Stany Zjednoczone. Zamieszkał na stałe w Waszyngtonie w 1956 roku, gdzie pracował jako tłumacz i w kancelarii adwokackiej. Generał używał podczas wojny wiele pseudonimów, jak.: ,,Monter", ,,Adam", ,,Andrzej Smalawski", ,,Rzeczyca", ,,Kaliński", ,,Sokół", ,,Cięciwa", ,,Konar", ,,Dozorca", ,,Madej", ,,Ryż" czy ,,Nurt". Generał brygady Antoni Chruściel zmarł nagle 30 listopada 1960 roku w Waszyngtonie. Przyczyną śmierci był atak serca. Z inicjatywy Polonii amerykańskiej jego szczątki przeniesione zostały do sanktuarium w Doylestown w Pensylwanii, nazywanego amerykańską Częstochową. Generał broni Antoni Chruściel został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
,,Odszedł nie tylko dzielny i zasłużony dla Polski żołnierz, ale jeden z najlepszych i najgodniejszych rycerzy w nowoczesnej historii naszej ojczyzny. Choć nie było Mu danym ujrzeć wolności naszego Kraju i spocząć w ojczystej ziemi, choć jak wielu innych polskich żołnierzy nie doszedł do mety, to pamięć o wielkich bojach Generała Montera – Chruściela zagrzewać będzie innych do wytrwania w walce z wrogą przemocą w Polsce i poprowadzi ich do ostatecznego zwycięstwa. Historia polska przekaże przyszłym pokoleniom do naśladowania piękną postać rycerza bez skazy."
(autor: Stanisław Mikołajczyk po śmierci Antoniego Chruściela, 2 grudnia 1960 roku).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz