Mao Zedong

 

History Nerd

@_HistoryNerd

He united China, ended centuries of division, and turned it into a global superpower. But his vision came with a staggering price: 70 million lives lost. The story of Mao Zedong—a leader who transformed a nation while leaving behind a legacy of revolution, terror, and scars.

Zjednoczył Chiny, położył kres wielowiekowym podziałom i uczynił z tego kraju globalne supermocarstwo. Jednak jego wizja miała ogromną cenę: 70 milionów utraconych istnień ludzkich. Historia Mao Zedonga – przywódcy, który odmienił losy narodu, pozostawiając po sobie dziedzictwo rewolucji, terroru i blizn.

Mao Zedong urodził się w 1893 roku w zamożnej rodzinie rolniczej w prowincji Hunan. W przeciwieństwie do wielu swoich rówieśników z wiejskich Chin Mao miał możliwość zdobycia wykształcenia. Jego ciekawość sprawiła, że ​​pochłaniał książki o technologii, polityce i rewolucyjnych ideach. Wcześnie uległ wpływom zachodnich idei demokracji i nacjonalizmu, ale to marksizm najbardziej urzekł jego wyobraźnię.

Na początku XX wieku dynastia Qing upadła, pozostawiając Chiny podzielone i podatne na zagrożenia. Mao początkowo kształcił się na nauczyciela, lecz wkrótce, pod wpływem literatury marksistowskiej i rewolucji bolszewickiej w Rosji, odnalazł swoje powołanie w polityce.

W 1921 roku Mao był współzałożycielem Komunistycznej Partii Chin (KPCh) w Szanghaju przy wsparciu Związku Radzieckiego.

Wybuchła krwawa wojna domowa, podczas której Mao udał się na wieś, aby zmobilizować chłopów – co stanowiło odważne odejście od tradycyjnego marksizmu polegającego na rewolucjach proletariatu miejskiego. W 1934 roku baza KPCh została oblężona przez siły Kuomintangu.

W obliczu groźby zagłady Mao i jego towarzysze rozpoczęli Długi Marsz — wyczerpujący, 9600-kilometrowy odwrót przez jedne z najbardziej niegościnnych terenów Chin. Z 86 000, które rozpoczęły wyprawę, przeżyło tylko 8000. Jednakże umocniło ono przywództwo Mao i stało się symbolem komunistycznej odporności. W 1949 roku Komunistyczna Partia Chin odniosła zwycięstwo w wojnie domowej.

Czang Kaj-szek uciekł na Tajwan, a Mao proklamował powstanie Chińskiej Republiki Ludowej. Dla wielu oznaczało to koniec dziesięcioleci cierpienia. Za rządów Mao przeprowadzono redystrybucję ziemi, znacjonalizowano przemysł i zaczęto podejmować działania mające na celu wyeliminowanie ubóstwa.

Ale wizja Chin według Mao miała swoje koszty. Wczesne reformy wiązały się z masowymi egzekucjami właścicieli ziemskich i domniemanych wrogów.

Ponad 700 000 osób zostało straconych w ramach kampanii „tłumienia kontrrewolucjonistów”, a miliony innych wysłano do obozów pracy. W 1958 roku Mao zainicjował Wielki Skok Naprzód, kampanię mającą na celu przekształcenie Chin w supermocarstwo przemysłowe. Wsie zamieniano w kołchozy, a w przydomowych piecach budowano piece do produkcji stali.

Lokalni urzędnicy, chcąc zaimponować Mao, zawyżali dane dotyczące produkcji, co prowadziło do nierealistycznych norm. Skutki były katastrofalne.

Rolnicy zostali skierowani do projektów przemysłowych, a zboże rekwirowano na eksport, wskutek czego głód ogarnął wieś. Szacuje się, że w latach 1958–1962 zmarło od 30 do 45 milionów ludzi — był to najtragiczniejszy głód w historii ludzkości.

Mimo narastających dowodów porażki Mao nie chciał porzucić swojej wizji, zrzucając winę na klęski żywiołowe i sabotaż. Po Wielkim Skoku Naprzód wpływy Mao osłabły. Jednak w 1966 r. nastąpił jego spektakularny powrót wraz z rewolucją kulturalną. Rewolucja, zwana kampanią mającą na celu oczyszczenie partii z elementów „rewizjonistycznych”, zmobilizowała miliony młodych ludzi jako Czerwonych Gwardzistów.

Szkoły i uniwersytety zamknięto, gdyż studenci zwrócili się przeciwko nauczycielom, urzędnikom, a nawet własnym rodzinom.

„Zniszczmy cztery stare rzeczy” — stare idee, kulturę, obyczaje i nawyki — stało się okrzykiem bojowym. Zniszczono świątynie, książki i artefakty. Publiczne upokorzenia, tortury i egzekucje stały się powszechne. Żona Mao, Jiang Qing i jej frakcja, znana jako „Gang Czterech”, odegrały kluczową rolę w nasileniu chaosu.

W ciągu następnej dekady miliony ludzi zostało przesiedlonych, uwięzionych lub zabitych. Społeczeństwo zostało zszokowane, a jego zaufanie do instytucji zniszczone. Na początku lat 70. stan zdrowia Mao uległ pogorszeniu.

Mimo to nadal dysponował ogromną władzą, którą wykorzystywał do kierowania międzynarodową dyplomacją. W 1972 roku zaszokował świat spotkaniem z prezydentem USA Richardem Nixonem, co otworzyło drzwi do stosunków chińsko-amerykańskich. Mao zmarł 9 września 1976 roku w wieku 82 lat. Jego śmierć oznaczała koniec pewnej epoki, ale nie jego wpływów. Jego ciało zabalsamowano i złożono w mauzoleum na placu Tian’anmen, które do dziś odwiedzają miliony ludzi. Mao pozostaje postacią budzącą skrajne emocje. Dla niektórych jest on ojcem współczesnych Chin, przywódcą, który zjednoczył naród i przygotował grunt pod jego rozwój jako globalnej potęgi. Dla innych jest tyranem odpowiedzialnym za śmierć dziesiątek milionów ludzi.