Berdyczów

 

Historia Fotografią Pisana

@Jan34733995

LEKCJA HISTORII: "Pisz do mnie, miły, pisz na Berdyczów, list Twój na pewno znajdzie mnie tam..." Ehhh... Berdyczów. Pamiętamy ciągle nazwę tego miasta, nie zdając sobie sprawy, że od wieków do Rzeczpospolitej już nie należy. Dokładnie - od 1793 r., czyli od II rozbioru Polski.

A samo miasto - piękne, z ogromnymi polskimi tradycjami! Ehhh... Szkoda, że już nie nasze. A może... A może - lepiej, że już nie nasze? Zdziwieni? Powiem Wam - Ja, przy obecnych układach politycznych, Berdyczowa nawet za dopłatą bym nie wziął! Powód? Żydzi.

Kiedy w 1789 r. dokonano spisu powszechnego - Berdyczów, liczący 2 460 mieszkańców, miał 1 951 Żydów! A kiedy dokonano - w 1861 r. - ponownego spisu, to w Berdyczowie było już 46 683 Żydów na ok. 50 000 mieszkańców!

Była to wówczas druga pod względem liczebności żydowska wspólnota w Rosji i trzeba liczyć, że 85% populacji miasta-to byli Żydzi. Dlaczego Berdyczów aż tak się rozrósł? Odpowiedź jest prosta - chodzi o handel. Berdyczów stał się tym dla Europy wschodniej, co Lipsk dla zachodniej

Co roku w Berdyczowie dobywało się minimum 10 potężnych targów. Kupcy przyjeżdżali tutaj nie tylko z terenów dawnej Rzeczpospolitej, ale również z Włoch, Francji i Turcji. Przywozili głównie płótno i tkaniny, wywozili stąd konie, bydło, pszenicę, miód i wosk pszczeli.

Wywozili ubrania szyte przez sławnych berdyczowskich krawców, wysoce cenione w Europie zachodniej. Wszystko wzięło w łeb wraz z rokiem 1863 - po upadku Powstania Styczniowego. Do tej pory współpracujący z polskimi włościanami Żydzi, nagle zostali pozbawieni zbytu produktów.

Berdyczów zaczął się wyludniać - Polaków zesłano na Sybir, Żydzi zaczęli się przenosić do Kijowa i Odessy. Kolejny cios stanowiły antysemickie prawa majowe z 1882 r., które ograniczyły osiedlanie się Żydów na wsiach. Ale... Kolejny spis ludności (dn. 01.01.1899 r.) i zaskoczenie.

Berdyczów liczy 62 283 mieszkańców, z czego 50 460 to Żydzi! 7 synagog i 62 domy modlitwy! Z kryzysu podnieśli się dzięki przestawieniu produkcji - powstały garbarnie, cegielnie, fabryka maszyn, fabryka mebli, manufaktura porcelany, a przede wszystkim - drukarnia.

No i doprowadzono kolej! A to była ówczesna podstawa handlu. Polska - zdziesiątkowana społeczność - skupiona jest głównie wokół Kościoła Karmelitańskiego, mający takie znaczenie na tym terenie, jak Jasna Góra dla Rzeczpospolitej, czy Ostra Brama dla Litwy.

Kończąc ten wątek - w przededniu wybuchu II wojny, w Berdyczowie było 23 266 Żydów. Koniec wojny - to dla Berdyczowa dzień 06.01.1944 r. W mieście pozostało 15 Żydów... Wyobrażacie sobie JAKICH odszkodowań oni teraz oczekują? Berdyczów - Jerozolima Wołynia.