29.03.1516 r.
W Wenecji utworzono pierwsze na świecie getto żydowskie.
Termin powstał prawdopodobnie w XVI w. Jego pochodzenie nie jest jasne. Najpopularniejsza hipoteza mówi, że wywodzi się od osady przy odlewni żelaza, znajdującej się na wyspie weneckiej, którą na początku XVI w. wyznaczono Żydom jako obszar zamieszkania. Powstało tam borghetto – małe miasteczko, osada poza murami [od wł. borgo - wieś, dzielnica, przedmieście]. Według innych hipotez nazwa pochodzi od niem. gehecker [otoczony, zamknięty], hebr. get [rozwód, separacja] lub gr. geitos [sąsiedzi].
Weneckie getto zawsze było kulturowym tyglem, gdzie na niewielkiej przestrzeni, za grubymi murami domów, przenikały się wpływy Wschodu i Zachodu. Getto w Wenecji powstało w XVI wieku i od tego czasu w jego zabudowie nic się nie zmieniło. W średniowieczu Żydzi mogli przyjeżdżać w interesach, ale nie mogli osiedlać się w mieście. Nie było ich wówczas wielu, byli bogatymi kupcami, którzy handlowali ze światem, skupiając w swoich rękach cały wenecki transport wodny. W 1516 roku decyzją senatu miasta wszystkich Żydów przeniesiono w jedno miejsce - na wyspę Ghetto Nuovo, i oddano im we władanie zamknięty kwartał ulic. Getto zamykane było na noc, a jego bram pilnowali chrześcijańscy strażnicy, których musieli opłacać sami Żydzi. W obrębie getta jego mieszkańcom wolno było leczyć ludzi, handlować tekstyliami, pożyczać pieniądze i prowadzić niewielkie sklepiki. Kiedy w ciągu dnia chcieli opuścić jego teren, musieli nosić specjalne oznaczenia. Mężczyźni zobowiązani byli do naszywania żółtego kółka na ramieniu, a kobiety przepasywania się żółtą szarfą. Potem te symbole zmieniały się i w końcu mężczyźni nosili żółte berety, a kobiety czerwone.
Słowo "getto" w tamtych czasach wcale nie miało jeszcze negatywnych skojarzeń, jakich nabrało w XX wieku. Dla mieszkańców getta miejsce to nie było więzieniem, raczej biblijnym rajem, miejscem szczęścia na drodze do ziemi obiecanej. Żydom jawiło się ono jako mała Jerozolima. To miejsce tętniło życiem. W ciągu dnia na zakupy wpadali tu chrześcijanie, ale miejsce to nie służyło tylko handlowi. Na terenie getta działał wówczas teatr, akademia muzyczna, a także salon literacki. Główna ulica, Ghetto Vecchio, pełna była różnorodnych sklepów i księgarni. Działał 24-osobowy hotel oraz szpital. Z tych wspaniałych czasów przetrwało do dzisiaj pięć synagog: Scola Włoska, Hiszpańska, Canton, GrandTedesca (niemiecka), oraz Scola Levantine. Hiszpańska synagoga stoi w środku getta, przy Campiello della Scola. Ma cztery piętra, jest pomalowana na żółto, a początki jej sięgają 1550 roku. Wybudowali ją hiszpańscy i portugalscy Żydzi, których do Wenecji przygnała w XVI wieku szalejąca hiszpańska inkwizycja. Jest to jedyna na świecie synagoga, działająca bez przerwy od 1550 roku do dziś. W pobliżu centralnego punktu getta mieści się synagoga Tedesca, zwana też niemiecką. Wybudowano ją w drugiej połowie XVI wieku na piątym piętrze budynku. Powód umieszczenia świątyni tak wysoko był prosty: w getcie panowała taka ciasnota, że znalezienie wolnego placu graniczyło z cudem.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz