2 sierpnia - 124 lata temu zmarł Adam Asnyk (1838-1897)
Poeta, publicysta, dr, filozofii, działacz patriotyczny, członek Rządu Narodowego (1863).
Był synem szlachcica, powstańca listopadowego i zesłańca. Urodził się w Kaliszu, gdzie w latach 1849-1853 uczęszczał do Wyższej Szkoły Realnej. Od 1856 r. studiował w Warszawie w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Marymoncie i w Akademii Medyko-Chirurgicznej. W tym okresie zaangażował się w działalność konspiracyjną, został członkiem tajnego “czarnego bractwa”. Gdy w 1859 r. carskie władze wpadły na jego trop, wyjechał do Wrocławia aby kontynuować studia medyczne i działał tam w Towarzystwie Literacko-Słowiańskim. Powróciwszy do Warszawy, został aresztowany i uwięziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej (1860). Uwolniony dzięki staraniom rodziców, udał się do Paryża, gdzie rozpoczął na Sorbonie i w College de France studia z zakresu prawa i filozofii. Żył ubogo, raczej nie przepadał za stolicą Francji, którą nazywał w listach “Nowym Babilonem”. Naukę kontynuował w Heidelbergu.
Do Warszawy powrócił w 1862 r., aby znaleźć się w stronnictwie „czerwonych”. We wrześniu 1863 r. został członkiem powstańczego Rządu Narodowego. Po upadku powstania znów przebywał za granicą. Walcząc z depresją zwiedzał Niemcy, Holandię i Włochy. W 1866 r. na Uniwersytecie w Heidelbergu uzyskał doktorat z filozofii.
W 1867 r. powrócił do kraju. Mieszkał początkowo we Lwowie, a od 1870 r. na stałe związał się z Krakowem, gdzie założył rodzinę (owdowiał po roku małżeństwa).
W tym czasie ujawnił wielki talent literacki. Wiersze, które publikował w zbiorach zatytułowanych "Poezje" (1869, 1872, 1880, 1894), a także cykle sonetów "Nad głębiami" (1883 i 1894) przyniosły mu miano najwybitniejszego z żyjących polskich poetów. W refleksyjnych lirykach dokonywał także obrachunku z politycznym romantyzmem, lecz jednocześnie głosił - polemiczną wobec konserwatywnego programu ugody - wiarę w siłę narodu i odzyskanie niepodległości. Wobec nowych wyzwań, wzywał do porzucenia "kombatanctwa" i rozpamiętywania przeszłości:
"Trzeba z żywymi naprzód iść,
Po życie sięgać nowe...
A nie w uwiędłych laurów liść
Z uporem stroić głowę". (1877)
Od stycznia 1882 r. był wydawcą krakowskiego dziennika „Reforma”, przemianowanego jesienią t.r. na "Nową Reformę". W latach 1889-1895 był redaktorem naczelnym tego czasopisma, powiązanego z obozem demokratycznym. Ogłaszał w nim teksty publicystyczne, wiersze, nowelki i komedie. W 1883 r. opublikował mowę Teodora Jendla, której autor dowodził, że Mickiewicz uważał, że rola szlachty jest skończona, a siłą narodu jest lud.
Asnyk angażował się w działalność społeczną. Był jednym z pierwszych członków Towarzystwa Tatrzańskiego i pionierem wypraw wysokogórskich (1873). Był założycielem i prezesem Towarzystwa Szkoły Ludowej w Krakowie (1882). Od 1884 r. zasiadał w radzie miasta, a od 1889 r. w galicyjskim Sejmie Krajowym. W 1890 r. przewodniczył sprowadzeniu z Paryża prochów Adama Mickiewicza na Wawel.
Wiele podróżował. W 1888 r. odbył podróż do Włoch, na Sycylię, Maltę i północne wybrzeże Afryki, zakończoną w Marsylii, w 1894 r. wyjechał na Cejlon i do Indii. Z odbytej w 1897 r. kolejnej podróży do Włoch powrócił z początkami tyfusu. Zmarł po kilkumiesięcznej kuracji.
W uznaniu zasług spoczął pośród najwybitniejszych Polaków w narodowym panteonie na krakowskiej Skałce.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz