2 grudnia 1872 zmarł poeta Wincenty POL.
POL WINCENTY (1807-1872)
Poeta, geograf, uczestnik powstania listopadowego. Urodził się 20 IV 1807 r. w Lublinie. Jego ojciec, Franciszek Pohl, był Niemcem, pełnił urząd funkcjonariusza austriackiego, szlachectwo otrzymał w 1815 r., matka, Eleonora Longchamps, pochodziła ze spolszczonej rodziny francuskiej, najstarszy brat, Franciszek, pisał wiersze w języku niemieckim. Dzieciństwo spędził w Mostkach pod Lwowem w majątku krewnych matki, Ziętkiewiczów. Ukończył gimnazjum we Lwowie, tam również zaczął studiować filozofię. Kontynuował ją w kolegium jezuickim w Tarnopolu. W latach 1824-27 uczęszczał na wydział filozoficzny Uniwersytetu Lwowskiego. Od 1828 r. przygotowywał się do objęcia stanowiska wykładowcy języka niemieckiego na Uniwersytecie Wileńskim. W tym czasie napisał rozprawę naukową w języku niemieckim pt. Historia epopei. Debiutował również jako poeta zbiorkiem utworów, w których dominuje pierwiastek ludowy, zatytułowanym Pieśni gminne (1830). W 1830 r. był nauczycielem języka niemieckiego na Uniwersytecie Wileńskim. Z powodu wybuchu powstania listopadowego nie mógł kontynuować kariery naukowej i uzyskać stopnia doktora. Brał udział w powstaniu. W 1831 r. wstąpił do utworzonego w Wilnie powstańczego legionu akademickiego, następnie służył w armii regularnej, w 10 pułku ułanów. Za zasługi został podniesiony do rangi porucznika i odznaczony krzyżem Virtuti Militari. Po upadku powstania przedostał się z korpusem gen. Chłapowskiego na ziemię pruską, by tam złożyć broń, przebywał w Lipsku i Królewcu, gdzie spotykał się z ludźmi kultury i nauki, a także został członkiem tamtejszych Towarzystw Naukowych. W 1832 r. przebywał w Dreźnie. Tam zetknął się ze środowiskiem artystycznym, poznał m.in. poetów Mickiewicza i Odyńca. Działając z polecenia gen. Bema, udał się w Poznańskie, a następnie do Lwowa. Odtąd jeździł po dworach, korzystał z gościnności ich właścicieli, a także realizował prace badawcze z dziedziny geografii i etnografii. W ciągu swego życia odbył wiele wycieczek zagranicznych i krajoznawczych. Był wybitnym badaczem i odkrywcą Tatr. W 1837 r. Pol ożenił się ze swą długoletnią narzeczoną, Kornelią Olszewską. Trzy lata później osiadł w otrzymanym w darze od przyjaciół majątku Mariampol pod Gorlicami. W 1846 r. stał się jedną z ofiar rzezi galicyjskiej. W drodze do Lwowa, gdzie miał się schronić wraz z rodziną, został napadnięty przez chłopów z kosami i siekierami. Ciężko ranny, przez kilka miesięcy przebywał w więzieniu w Jaśle i we Lwowie. Po wyjściu z więzienia pracował jako guwerner, udzielając lekcji literatury polskiej w domach bogatych mieszkańców Lwowa.
W latach 1847-48 uczestniczył w pracach naukowych i wydawniczych Zakładu Naukowego im. Ossolińskich we Lwowie, był również redaktorem "Biblioteki", gdzie publikował swoje artykuły. W 1848 r. spotkał się z krytyką ze strony społeczeństwa polskiego, które oskarżało go o chwiejność poglądów i sprzeniewierzenie się ideałom demokratycznym (słynne artykuły poety Kornela Ujejskiego w "Dzienniku Literackim" pt. O Januszu i panu Wincentym Polu).
Lata 1848-52 to czas intensywnej pracy naukowej Pola. W 1849 r. objął on katedrę geografii powszechnej fizycznej i porównawczej na Uniwersytecie Jagiellońskim, a także otrzymał na uniwersytecie tytuł doktora filozofii. W latach 1850-51 wykładał etnografię Wschodu, a w latach 1851-52 - etnografię powszechną.
Warto wiedzieć, że Wincenty Pol był twórcą pierwszej w Polsce katedry geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim i profesorem (aż do likwidacji katedry w 1853 r.). Jego wykłady cieszyły się wielkim zainteresowaniem.
Pol odbywał również ze studentami liczne wycieczki terenowe po kraju. Znana była jego wyprawa do Doliny Kościeliskiej w Tatrach w 1852 r., w czasie której został postawiony krzyż, później nazwany Krzyżem Wincentego Pola.
W 1853 r. Pol wraz z trzema innymi profesorami, Helclem, Małeckim i Zielonackim, został usunięty z katedry uniwersyteckiej (samą katedrę zlikwidowano) z powodu podejrzeń o nielojalność wobec władz zaborczych. Od tego czasu musiał żyć tylko z pióra, przenosił się z miejsca na miejsce, odwiedzał krewnych i znajomych, publikował dawne i nowe prace, wygłaszał prelekcje w Krakowie i we Lwowie. W 1855 r. przeżył śmierć żony. Około 1857 r. stracił wzrok, leczył się w podkrakowskich uzdrowiskach. W rok później odbył ważną podróż z Warszawy do Lublina, gdzie został owacyjnie przyjęty, w darze otrzymał dawny folwark swych rodziców, Firlejówkę pod Lublinem, który zakupiło dla niego ziemiaństwo.
Przez cały ten czas Pol domagał się również przywrócenia katedry geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1869 r. został mianowany profesorem zwyczajnym tejże uczelni. W 1870 r. Sejm Galicyjski przyznał mu stałą rentę dożywotnią. W 1872 r. ożenił się powtórnie z Wołynianką, Anielą Rościszewską. Jako naukowiec i poeta Pol był czynny do końca życia. W 1872 r. mianowano go członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie. Zmarł w Krakowie na chorobę płuc. Został pochowany w krypcie zasłużonych na Skałce.
Pol był wybitnym przedstawicielem romantyzmu polskiego. Spośród jego licznych utworów najbardziej znane są liryki powstańcze Pieśni Janusza (1835), poemat Pieśń o ziemi naszej (1835), gawęda szlachecka Pamiętniki J. Pana Benedykta Winnickiego (1853-55), poemat Mohort (1854), zbiór drobnych utworów lirycznych Z podróży po burzy (1866). Pol był także wybitnym badaczem Karpat.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz