Braterstwo polsko-węgierskie A.D. 1939

 

WojnawKolorze

@wojnawkolorze

No to może przy piątkowym wieczorze coś optymistycznego - braterstwo polsko-węgierskie A.D. 1939. Czyli jak pozostać człowiekiem w obliczu wojny i całkowicie bezinteresownie udzielić pomocy przyjacielowi w biedzie. Zapraszam na nową nitkę. 1/

16 marca 1939 roku oddziały węgierskie gen. Novaka spotkały się na Przełęczy Tucholskiej z polskimi oddziałami gen. Boruty-Spiechowicza. Było to skutkiem węgierskiej inwazji na tzw. Karpato-Ukrainę - teren Rusi Karpackiej i jej aneksję. Polska i Węgry uzyskały wspólną granicę. 2/

8

Utworzenie wspólnej granicy polsko-węgierskiej było długo wyczekiwanym celem polityków nie tylko węgierskich, ale także i polskich, którzy dążyli do osłabienia prosowieckiej Czechosłowacji i zapewnienia sobie komunikacji z przyjaznym państwem w celu zbalansowania ZSRR. 3/

Wielu z Was zna tego dżentelmena. To premier Królestwa Węgier, Pál Teleki. Bohater, który w Warszawie powinien mieć swój pomnik, na przykład w miejscu pomnika tego francuskiego generała, który był sługusem Stalina. Węgierski polityk zdecydowanie bardziej na to zasłużył. 4/

Teleki bowiem nigdy nie krył swej wielkiej przyjaźni do Polaków. Za jego sprawą Węgry latem 1920 roku wysłały Polsce - na własny koszt - 60 mln szt. amunicji karabinowej, 30 tys. karabinów, 440 kuchni polowych itd. W tym czasie Czechosłowacja blokowała transporty dla Polski. 5/

Planując agresję na Polskę, Adolf Hitler zadepeszował do Budapesztu z prośbą o udostępnienie linii kolejowych na wschodnią Słowację. Istniały tylko dwie - jedna wiodła przez Bogumin (który trzymali Polacy), druga - przez Koszyce, które od listopada 1938 r. utrzymywali Węgrzy. 6/

Dumny węgierski polityk 24 lipca 1939 r. odpowiedział Hitlerowi: „Ze strony Węgier jest sprawą honoru narodowego, by nie wziąć udziału w jakiejkolwiek akcji zbrojnej przeciw Polsce. (...) Węgry nie mogą przedsięwziąć żadnej akcji przeciw Polsce ze względów moralnych”. 7/

Gdy we wrześniu 1939 r. Niemcy i Sowieci dokonali agresji na Polskę, małe Węgry otworzyły swe granice dla tysięcy polskich uchodźców. Ucieczki trwały do końca roku, aż granicę obsadziło NKWD. Przeszła tam m. in., w sposób zwarty, 10. Brygada Kawalerii płk Stanisława Maczka. 8/

Na Węgrzech schronienie znalazło ok. 140 000 Polaków - nie tylko żołnierzy, ale i cywilów. Rozmieszczono ich w 100 obozach na terenie kraju. Znaleźli się tam m. in. płk Stanisław Maczek, płk Franciszek Skibiński, gen. Kazimierz Sosnkowski, wiceminister SZ Jan Szembek i inni. 9/

Do 1941 roku funkcjonowała bez przeszkód ambasada RP w Budapeszcie. Stała się ona łącznikiem między okupowanym krajem, a Paryżem i Londynem. Opiekę nad Polakami roztaczał poseł Leon Orłowski, którego obsesyjna klika gen. Sikorskiego później odsunęła na boczny tor. 10/

Węgrzy wykazali ogromne serce i nie zapomnieli o najmniejszych Polaków. Z inicjatywy elit węgierskich w grudniu 1939 r. powstał Węgiersko-Polski Komitet Opieki nad Uchodźcami, którego przewodniczącym był Károly Széchenyi. Otaczał on opieką zwłaszcza polskie kobiety i dzieci. 11/

Komitet nie tylko wypłacał zasiłki, zbierał żywność i odzież dla uchodźców, ale także zadbał o ich zakwaterowanie i wysyłkę paczek dla rodzin w Polsce. Węgrzy oddolnie przekazali 4 tys. sienników i 27 tys. śpiworów, Węgierski Czerwony Krzyż zaś - łóżka, leki, odzież. 12/

Ogromne zasługi miała hrabina Józsefné Margit Károlyi, inicjatorka powstania Komitetu. Osobiście kierowała uchodźców na granicy i rozdawała im paczki. Apelowała także o zwalnianie aresztowanych Polaków i zadbała o zakwaterowanie polskich urzędników i oficjeli w hotelach. 13/