1529: Elekcja vivente rege Zygmunta II Augusta na króla Polski
18 grudnia 1529 r. na sejmie w Piotrkowie szlachta uznała Zygmunta Augusta za króla Polski, jeszcze za życia swojego ojca w celu zapewnienia dziedziczności tronu. Była to tzw. elekcja vivente rege – za życia króla.
Zygmunt II August – król Polski, wielki książę litewski, ostatni z Jagiellonów. Był synem Zygmunta Starego i Bony Sforzy. Przyszedł na świat 1 sierpnia 1520 r. w Krakowie. W 1522 r. został uznany za wielkiego księcia Litwy, w 1529 r. wybrany na króla Polski, koronowany 20 lutego 1530 r. Rządy na Litwie objął dopiero w 1544 r., a w Polsce od 1 kwietnia 1548 r. Jego pierwszą żoną była Elżbieta Habsburżanka (1543 r.-1545 r.), córka Ferdynanda króla Czech i Węgier i Anny Jagiellonki królewny węgierskiej i czeskiej.
Drugą żoną była Barbara Radziwiłłówna (1547 r.-1551 r.), córka Jerzego Radziwiłła, kasztelana wileńskiego i Barbary Kolanki. Trzecią żoną była Katarzyna Habsburżanka (1553 r.-1572 r. w separacji od 1566 r.), arcyksiężniczka austriacka, siostra pierwszej żony, wdowa po Franciszku III Gonzadze, ks. Mantui. Zygmunt August w pierwszej połowie panowania usiłował wprowadzić rządy autorytarne, opierając się na senacie i dziedzicznej Litwie. W 1557 r. włączył się w międzynarodowy konflikt o Inflanty i w rezultacie w 1561 r. uzyskał zwierzchnictwo lenne nad Kurlandią i Semigalią. Następstwem tej akcji była wojna z Moskwą w latach 1563-1570 zakończona utratą Połocka. Od 1559 r. przestał zwoływać sejmy.
Bez udziału szlachty przez dłuższy czas nie dało się jednak rządzić, a sytuacja międzynarodowa wymagała poważnych decyzji. W 1562 r. w Sandomierzu zjazd coraz silniejszej opozycji postanowił zwołać zgromadzenie szlachty bez zgody króla. Skłoniło to Zygmunta Starego do zmiany decyzji. Na przełomie 1562 r. i 1563 r. odbył się zwołany przez króla sejm egzekucyjny w Piotrkowie, który uchwalił egzekucję dóbr.
W 1563 r. uchwalono utworzenie wojska kwarcianego – około 4 tysięcy żołnierzy, na którego utrzymanie przeznaczono czwartą część dochodów z dzierżawy królewszczyzn – kwartę. Dokonano również reform skarbowych, określając podstawy podatku nadzwyczajnego – pobór łanowy. Przeprowadzono częściową normalizację miar i wag. Król wyraził zgodę na dziedziczenie lenna pruskiego przez elektorów branderburskich.
Był mecenasem kultury i sztuki renesansowej. Największym osiągnięciem Zygmunta Augusta była unia lubelska, zawarta w Lublinie 28 czerwca 1569 r., zespalająca ściślej Polskę z Litwą i przekształcająca unię personalną w realną. Akt unii realnej zawierał deklarację, że Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie stanowią “jedno nierozdzielne ciało”, wspólną Rzeczpospolitą, która się “z dwóch państw i narodów w jeden lud spoiła”.
W marcu 1572 r. poważnie chorujący na podargę król dostał ciężkiego ataku kamicy nerkowej. W maju 1572 r. miał silny krwotok, będący prawdopodobnie następstwem rozwiniętej gruźlicy. W czerwcu 1572 r. w obawie przed szerzącą się zarazą wyjechał z Warszawy do Knyszyna. Osłabiony podróżą dostał wysokiej gorączki i kilkugodzinnego ataku kaszlu. Wycieńczony chorobą zmarł bezpotomnie 7 lipca 1572 r. w Knyszynie. Powodem śmierci była gruźlica. Pogrzeb ostatniego Jagiellona odbył się dopiero 12 lutego 1574 r. zwłoki spoczęły w katedrze wawelskiej.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz