Leszek Jagielski
Zamek w Bydgoszczy
https://www.facebook.com/leszekjagielski.bydgoszcz/
https://www.facebook.com/leszekjagielski.bydgoszcz/
Bydgoszczy nie założono na "surowym korzeniu", lecz od kilkuset lat była już ośrodkiem administracyjnym, wojskowym i gospodarczym. Od 1230 roku była siedzibą kasztelanii, posiadała targ, komorę celną oraz stały most. Pierwsze wzmianki o Bydgoszczy znajduje się, już w tekście traktatu handlowego z 1252 roku, zawarte między księciem Kazimierzem Kujawskim, a zakonem krzyżackim, „takoż w Bydgoszczy płaci się cło przechodząc po moście na Pomorze lub przybywając z Pomorza”. Ok. 1312 roku kasztelan bydgoski przejął pod swoją opiekę, również terytorium kasztelanii wyszogrodzkiej. Natomiast w Wyszogrodzie znajdowały się siedziby pozostałych urzędników księstwa bydgosko-wyszogrodzkiego. Równina obok zamku, gdzie powstało miasto lokacyjne mogło być wcześniej zasiedlone, ale w dokumencie z 1346 r. opisano stan istniejący po zniszczeniach wojennych. W wojnie 1330-32 roku Bydgoszcz została spalona, a wyszogród wręcz zrównany z ziemią.
W "rankingu" ośrodków miejskich i przedmiejskich w 1330 roku Bydgoszcz plasowała się przed niektórymi ośrodkami Kujaw, które już w XIII wieku otrzymały prawa miejskie. Poza tym w źródłach określana była mianem "oppidium", co oznaczało osadę miejską, choć nie posiadającą jeszcze odpowiednich praw. Warto równiez przypomnieć, że Bydgoszcz i Wyszogród - oba ośrodki leżące na terenie dzisiejszej Bydgoszczy miały udział w tytulaturze książęcej Piastów. Tego zaszczytu nie doznała większość innych miast kujawskich, nawet lokowanych wcześniej. „Zaniedbanie” książąt kujawskich odnośnie nadania praw miejskich Bydgoszczy (lub Wyszogrodowi) odrobił kilkadziesiąt lat później król Kazimierz Wielki (notabene również kujawianin), co było jedynie zatwierdzeniem stanu istniejącego - przedmiejskiego oppidium. Obok miasta wyrósł murowany zamek królewski.
W "rankingu" ośrodków miejskich i przedmiejskich w 1330 roku Bydgoszcz plasowała się przed niektórymi ośrodkami Kujaw, które już w XIII wieku otrzymały prawa miejskie. Poza tym w źródłach określana była mianem "oppidium", co oznaczało osadę miejską, choć nie posiadającą jeszcze odpowiednich praw. Warto równiez przypomnieć, że Bydgoszcz i Wyszogród - oba ośrodki leżące na terenie dzisiejszej Bydgoszczy miały udział w tytulaturze książęcej Piastów. Tego zaszczytu nie doznała większość innych miast kujawskich, nawet lokowanych wcześniej. „Zaniedbanie” książąt kujawskich odnośnie nadania praw miejskich Bydgoszczy (lub Wyszogrodowi) odrobił kilkadziesiąt lat później król Kazimierz Wielki (notabene również kujawianin), co było jedynie zatwierdzeniem stanu istniejącego - przedmiejskiego oppidium. Obok miasta wyrósł murowany zamek królewski.
Zamek bydgoski zbudowano na planie prostokąta, na wzgórzu, gdzie znajdował się gród bydgoski, w 1330 roku spalony przez Krzyżaków (obecnie miejsce, na którym znajdował się zamek jest zniwelowanym obszarem położonym na północ od ulicy Grodzkiej i na wschód od ulicy Przy Zamczysku). Wzgórze otoczone było ze wszystkich stron ciekami wodnymi: rzeką Brdą od północy i fosami z pozostałych stron. Zamek był budowlą wzniesioną na wschód od miasta lokacyjnego, z niezależnym systemem fortyfikacji. Zamek bydgoski uznaje się za jeden z większych obiektów obronnych wzniesionych przez Kazimierza Wielkiego w północnej części Królestwa Polskiego. Wzniesiono go z cegły na wzór zamków krzyżackich (np. w Kętrzynie, Morągu, Węgorzewie).
Zamek wzniesiono z polecenia króla Kazimierza Wielkiego jako jeden z węzłów umocnień północnych rubieży Królestwa Polskiego na linii Noteci i Wisły. Budowa trwała 10-20 lat prawdopodobnie od roku 1343 do przełomu lat 50/60 XIV wieku. W 1346, kiedy nastąpiła lokacja miasta Bydgoszczy, na zamku rezydował już burgrabia. Zamek od połowy XIV wieku był siedzibą starostów bydgoskich.
Po śmierci króla Kazimierza Wielkiego zamek w latach 1370–1377 był własnością królewskiego wnuka, księcia słupsko-szczecińskiego Kazimierza. Po nim władzę nad zamkiem objął książę Władysław Opolczyk. Wówczas warownia wróciła w skład państwa polskiego w 1390 roku.
W czasie wielkiej wojny z zakonem krzyżackim w latach 1409–1410, zamek bydgoski był terenem zaciętych walk. Na zamku bydgoskim król Władysław Jagiełło podpisał rozejm z wielkim mistrzem krzyżackim Ulrichem von Jungingen, który obowiązywał do 24 czerwca 1410 roku. Po wygaśnięciu tego rozejmu, armie Jagiełły i księcia Witolda rozegrały słynną kampanię, w której złamały potęgę militarną państwa zakonnego pod Grunwaldem.
W 1441 roku zamek wraz z miejscowym starostwem został przekazany pod zastaw długu, jaki zaciągnął król Władysław Warneńczyk. Od tego czasu, aż do 1600 roku urząd starosty sprawowali wierzyciele królewscy – przedstawiciele rodu Kościeleckich. W 1466 roku z chwilą wcielenia krzyżackiego Pomorza i Ziemi chełmińskiej, zamek utracił charakter kluczowej twierdzy pogranicza.
W latach 1632–1645, gdy starostą bydgoskim był kanclerz wielki koronny Jerzy Ossoliński warownia doczekała się częściowej odbudowy i remontu zrujnowanej wieży narożnej oraz budowę system fortyfikacji bastionowych otaczających zamek.
Działania wojenne podczas potopu szwedzkiego w lata 1655–1658 przyniosły warowni katastrofę. Oddziały szwedzkie zajęły twierdzę w sierpniu 1655 roku, aby ustąpić z niej pod naporem wojsk Stefana Czarnieckiego w kwietniu 1656 roku. W ręce Szwedów zamek ponownie wpadł w maju 1656 roku a w październiku 1656 roku nastąpił kolejny szturm wojsk polskich. Twierdza została wysadzona w powietrze, wówczas wybuch zniszczyła skrzydła mieszkalne oraz otaczające wzgórze fortyfikacje bastionowe. Zamek po zniszczeniach wojennych nie został już nigdy odbudowany.
W 1773 roku na rozkaz dowódcy miejscowego garnizonu znaczna część pozostałych jeszcze murów i fundamentów została rozebrana a uzyskany w ten sposób materiał posłużył do budowy koszar pruskich huzarów. W roku 1774, na terenie dawnego zamku kupcy bracia Schickler, założyli rafinerię cukru trzcinowego, co przyczyniło się do dalszego niszczenia pozostałości po warowni. W 1794 roku, w ruinach warowni bronili się pruscy żołnierze podczas szturmu miasta przez wojsko gen. Jana Henryka Dąbrowskiego.
W XIX wieku z ruin zamku uzyskiwano cegły do budowy wielu obiektów w mieście, zwłaszcza kamienic przy ulicy Długiej. Ostatecznej rozbiórce obiekt uległ w 1895 roku. W latach 1900–1903 na miejscu fosy zamkuowej wybudowano świątynię ewangelicką, dzisiejszy kościół Jezuitów przy Placu Kościeleckich. Obecnie w miejscu ostatnich ruin po zamku bydgoskim znajduje się budynek Przedszkola, położony na ulicy Przy Zamczysku.
W okresie funkcjonowania zamku stacjonowały na nim różne liczby żołnierzy:
-49 rycerzy krzyżackich w 1409 roku,
-50 rycerzy polskich pod wodzą Janusza Brzozogłowego w 1410 roku,
-100 rajtarów szwedzkich w 1656 roku.
Zamek wzniesiono z polecenia króla Kazimierza Wielkiego jako jeden z węzłów umocnień północnych rubieży Królestwa Polskiego na linii Noteci i Wisły. Budowa trwała 10-20 lat prawdopodobnie od roku 1343 do przełomu lat 50/60 XIV wieku. W 1346, kiedy nastąpiła lokacja miasta Bydgoszczy, na zamku rezydował już burgrabia. Zamek od połowy XIV wieku był siedzibą starostów bydgoskich.
Po śmierci króla Kazimierza Wielkiego zamek w latach 1370–1377 był własnością królewskiego wnuka, księcia słupsko-szczecińskiego Kazimierza. Po nim władzę nad zamkiem objął książę Władysław Opolczyk. Wówczas warownia wróciła w skład państwa polskiego w 1390 roku.
W czasie wielkiej wojny z zakonem krzyżackim w latach 1409–1410, zamek bydgoski był terenem zaciętych walk. Na zamku bydgoskim król Władysław Jagiełło podpisał rozejm z wielkim mistrzem krzyżackim Ulrichem von Jungingen, który obowiązywał do 24 czerwca 1410 roku. Po wygaśnięciu tego rozejmu, armie Jagiełły i księcia Witolda rozegrały słynną kampanię, w której złamały potęgę militarną państwa zakonnego pod Grunwaldem.
W 1441 roku zamek wraz z miejscowym starostwem został przekazany pod zastaw długu, jaki zaciągnął król Władysław Warneńczyk. Od tego czasu, aż do 1600 roku urząd starosty sprawowali wierzyciele królewscy – przedstawiciele rodu Kościeleckich. W 1466 roku z chwilą wcielenia krzyżackiego Pomorza i Ziemi chełmińskiej, zamek utracił charakter kluczowej twierdzy pogranicza.
W latach 1632–1645, gdy starostą bydgoskim był kanclerz wielki koronny Jerzy Ossoliński warownia doczekała się częściowej odbudowy i remontu zrujnowanej wieży narożnej oraz budowę system fortyfikacji bastionowych otaczających zamek.
Działania wojenne podczas potopu szwedzkiego w lata 1655–1658 przyniosły warowni katastrofę. Oddziały szwedzkie zajęły twierdzę w sierpniu 1655 roku, aby ustąpić z niej pod naporem wojsk Stefana Czarnieckiego w kwietniu 1656 roku. W ręce Szwedów zamek ponownie wpadł w maju 1656 roku a w październiku 1656 roku nastąpił kolejny szturm wojsk polskich. Twierdza została wysadzona w powietrze, wówczas wybuch zniszczyła skrzydła mieszkalne oraz otaczające wzgórze fortyfikacje bastionowe. Zamek po zniszczeniach wojennych nie został już nigdy odbudowany.
W 1773 roku na rozkaz dowódcy miejscowego garnizonu znaczna część pozostałych jeszcze murów i fundamentów została rozebrana a uzyskany w ten sposób materiał posłużył do budowy koszar pruskich huzarów. W roku 1774, na terenie dawnego zamku kupcy bracia Schickler, założyli rafinerię cukru trzcinowego, co przyczyniło się do dalszego niszczenia pozostałości po warowni. W 1794 roku, w ruinach warowni bronili się pruscy żołnierze podczas szturmu miasta przez wojsko gen. Jana Henryka Dąbrowskiego.
W XIX wieku z ruin zamku uzyskiwano cegły do budowy wielu obiektów w mieście, zwłaszcza kamienic przy ulicy Długiej. Ostatecznej rozbiórce obiekt uległ w 1895 roku. W latach 1900–1903 na miejscu fosy zamkuowej wybudowano świątynię ewangelicką, dzisiejszy kościół Jezuitów przy Placu Kościeleckich. Obecnie w miejscu ostatnich ruin po zamku bydgoskim znajduje się budynek Przedszkola, położony na ulicy Przy Zamczysku.
W okresie funkcjonowania zamku stacjonowały na nim różne liczby żołnierzy:
-49 rycerzy krzyżackich w 1409 roku,
-50 rycerzy polskich pod wodzą Janusza Brzozogłowego w 1410 roku,
-100 rajtarów szwedzkich w 1656 roku.
Najwartościowsze rysunki zamku wykonał szwedzki Inżynier Erik Dahlbergh, podążający z wojskami Karola Gustawa podczas potopu szwedzkiego (1657). Inny wizerunek pochodzi spod pióra Johanna Storna w 1661 roku. Sytuację topograficzną zamku przedstawiają plany z 1657, 1774,1789 i 1800 roku.
Badania archeologiczne na terenie zamku prowadzone są sukcesywnie od 1880 roku – daty powstania Towarzystwa Historycznego Obwodu Nadnoteckiego w Bydgoszczy. Szerokopłaszczyznowe badania archeologiczne podjęto jednak dopiero w 1992 roku, po utworzeniu Zespołu do Badań Dziejów Bydgoszczy.
Najwcześniejsze prace wykopaliskowe w strefie dawnego wzgórza zamkowego (1889) przyniosły odkrycie licznych fragmentów ceramiki i kości, łyżew kościanych i żelaznego toporka. Podczas rozbiórki zamku w 1895 roku pozyskano kilkanaście kamiennych kul armatnich, czaszkę tura, fragmenty poroża oraz późnośredniowieczną kielnię murarską. Kolejne badania z 1910 roku dostarczyły kilkanaście fragmentów ceramiki i kości.
W 1963 roku badania przeprowadzili pracownicy działu archeologii Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy przy okazji budowy plebanii kościoła Jezuitów przy Placu Kościeleckich. Analizy odwiertów wskazywały na istnienie w tym rejonie dwóch fos oraz wału drewniano-ziemnego. Kolejne badania przeprowadzone w 1970 roku na dziedzińcu obecnego gmachu Seminarium Duchownego odsłoniły stok wzgórza grodowego z warstwami rumowiskowo-zasypiskowymi oraz fragmentem fosy.
Lata 1992–1997 badania prowadził Zespół do Badań Dziejów Bydgoszczy w ramach Uniwersyteckiego Centrum Archeologii Średniowiecza i Nowożytności UMK w Toruniu.
W strefie zamku eksplorowano 24 wykopy położone w strefie obrysu, dziedzińca wewnętrznego i przedpola dawnej budowli. Badania wykazały niemal całkowitą destrukcję obiektu. Wykryto jedynie pozostałość kamienno-ceglanego fundamentu wschodniej wieży narożnej oraz duże ilości gruzu ceglanego, zaprawy i spalenizny. Nieopodal znaleziono liczne przemieszane relikty ceramiki wczesnośredniowiecznej (z okresu egzystencji grodu bydgoskiego) oraz z okresu XV-XVII wieku (czasu egzystencji zamku).
We wrześniu 2008 roku podczas wykopów pod ciepłociąg w ciągu ulicy Grodzkiej odkryto fundamenty narożnika północno-zachodniej wieży zamku. Stwierdzono, że wieżę usytuowano na płaszczu kamiennym spoczywającym na drewnianych konstrukcjach wału obronnego wczesnośredniowiecznego grodu kasztelańskiego.
Od czerwca do września 2016 roku badania realizowane w związku z rozpoczęciem budowy biurowca Immobile K3 przy Placu Kościeleckich. W toku badań wydobyto m.in. porcelanowe fajki, naczynie liturgiczne ze złotej blachy oraz kulę armatnią z XV wieku.
W roku 2017 przy okazji prac prowadzonych przez Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej u zbiegu ulic: Przy Zamczysku, Grodzkiej oraz Placu Kościeleckich odkryto fundamenty południowo-zachodniego narożnika zamku bydgoskiego.
Reliktami zamku są pojedyncze eksponaty, zachowane w zbiorach Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Są to m.in.: gotyckie cegły, kule armatnie, kielnia murarska, gotyckie kafle piecowe oraz późnośredniowieczne naczynia, pozyskane w XIX wieku przez historyków amatorów oraz w latach 90. XX wieku podczas prac archeologicznych Zespołu do Badań Dziejów Bydgoszczy.
Najwcześniejsze prace wykopaliskowe w strefie dawnego wzgórza zamkowego (1889) przyniosły odkrycie licznych fragmentów ceramiki i kości, łyżew kościanych i żelaznego toporka. Podczas rozbiórki zamku w 1895 roku pozyskano kilkanaście kamiennych kul armatnich, czaszkę tura, fragmenty poroża oraz późnośredniowieczną kielnię murarską. Kolejne badania z 1910 roku dostarczyły kilkanaście fragmentów ceramiki i kości.
W 1963 roku badania przeprowadzili pracownicy działu archeologii Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy przy okazji budowy plebanii kościoła Jezuitów przy Placu Kościeleckich. Analizy odwiertów wskazywały na istnienie w tym rejonie dwóch fos oraz wału drewniano-ziemnego. Kolejne badania przeprowadzone w 1970 roku na dziedzińcu obecnego gmachu Seminarium Duchownego odsłoniły stok wzgórza grodowego z warstwami rumowiskowo-zasypiskowymi oraz fragmentem fosy.
Lata 1992–1997 badania prowadził Zespół do Badań Dziejów Bydgoszczy w ramach Uniwersyteckiego Centrum Archeologii Średniowiecza i Nowożytności UMK w Toruniu.
W strefie zamku eksplorowano 24 wykopy położone w strefie obrysu, dziedzińca wewnętrznego i przedpola dawnej budowli. Badania wykazały niemal całkowitą destrukcję obiektu. Wykryto jedynie pozostałość kamienno-ceglanego fundamentu wschodniej wieży narożnej oraz duże ilości gruzu ceglanego, zaprawy i spalenizny. Nieopodal znaleziono liczne przemieszane relikty ceramiki wczesnośredniowiecznej (z okresu egzystencji grodu bydgoskiego) oraz z okresu XV-XVII wieku (czasu egzystencji zamku).
We wrześniu 2008 roku podczas wykopów pod ciepłociąg w ciągu ulicy Grodzkiej odkryto fundamenty narożnika północno-zachodniej wieży zamku. Stwierdzono, że wieżę usytuowano na płaszczu kamiennym spoczywającym na drewnianych konstrukcjach wału obronnego wczesnośredniowiecznego grodu kasztelańskiego.
Od czerwca do września 2016 roku badania realizowane w związku z rozpoczęciem budowy biurowca Immobile K3 przy Placu Kościeleckich. W toku badań wydobyto m.in. porcelanowe fajki, naczynie liturgiczne ze złotej blachy oraz kulę armatnią z XV wieku.
W roku 2017 przy okazji prac prowadzonych przez Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej u zbiegu ulic: Przy Zamczysku, Grodzkiej oraz Placu Kościeleckich odkryto fundamenty południowo-zachodniego narożnika zamku bydgoskiego.
Reliktami zamku są pojedyncze eksponaty, zachowane w zbiorach Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Są to m.in.: gotyckie cegły, kule armatnie, kielnia murarska, gotyckie kafle piecowe oraz późnośredniowieczne naczynia, pozyskane w XIX wieku przez historyków amatorów oraz w latach 90. XX wieku podczas prac archeologicznych Zespołu do Badań Dziejów Bydgoszczy.
Zamek bydgoski był wielokrotnie odwiedzany przez polskich królów i książąt podczas prowadzonych wojen z zakonem krzyżackim, jak również przy innych okazjach.
Na zamku przebywali:
Na zamku przebywali:
Kazimierz Wielki
-21 września 1345 roku – przeprowadzał „wizję lokalną” Bydgoszczy przed lokacją miasta,
-27 września 1347 roku – wizyta była okazją do sprawdzenia, jak zasadźcy radzą sobie z założeniem miasta,
-14 czerwca 1349 roku – podczas podroży do Trzęsacza, gdzie wyznaczano szczegółowo granicę polsko-krzyżacką,
-30 stycznia 1370 roku – niedługo przed śmiercią króla, podczas dorocznego objazdu pogranicza.
-21 września 1345 roku – przeprowadzał „wizję lokalną” Bydgoszczy przed lokacją miasta,
-27 września 1347 roku – wizyta była okazją do sprawdzenia, jak zasadźcy radzą sobie z założeniem miasta,
-14 czerwca 1349 roku – podczas podroży do Trzęsacza, gdzie wyznaczano szczegółowo granicę polsko-krzyżacką,
-30 stycznia 1370 roku – niedługo przed śmiercią króla, podczas dorocznego objazdu pogranicza.
Kazimierz Słupski
-w latach 1370-1377 założył tu swoją główną rezydencję.
-w latach 1370-1377 założył tu swoją główną rezydencję.
Jadwiga Andegaweńska
-wiosna 1397 roku – w tradycji wiąże się ten pobyt z założeniem w Bydgoszczy klasztoru karmelitów (jedna z najstarszych fundacji karmelitów w Polsce).
-wiosna 1397 roku – w tradycji wiąże się ten pobyt z założeniem w Bydgoszczy klasztoru karmelitów (jedna z najstarszych fundacji karmelitów w Polsce).
Władysław Jagiełło
-październik 1409 roku – szturm w celu odbicia zamku z rąk krzyżackich, po 6 października 1409 roku król zawarł tu rozejm z wielkim mistrzem krzyżackim Ulrichem von Jungingen,
-26 października 1410 roku – pobyt na czele wojsk, z zamysłem odbicia tucholskiego zamku, na zamku król rozpoczyna starania w sprawie zawieszenia broni w wojnie z Krzyżakami,
-wiosna 1425 roku – pobyt, podczas którego rajcowie bydgoscy złożyli przysięgę wierności władcy.
-październik 1409 roku – szturm w celu odbicia zamku z rąk krzyżackich, po 6 października 1409 roku król zawarł tu rozejm z wielkim mistrzem krzyżackim Ulrichem von Jungingen,
-26 października 1410 roku – pobyt na czele wojsk, z zamysłem odbicia tucholskiego zamku, na zamku król rozpoczyna starania w sprawie zawieszenia broni w wojnie z Krzyżakami,
-wiosna 1425 roku – pobyt, podczas którego rajcowie bydgoscy złożyli przysięgę wierności władcy.
Kazimierz Jagiellończyk
-21–24 września 1454 roku – pobyt króla po klęsce pod Chojnicami (18 września 1454 roku); król organizuje zaplecze dla dalszej walki,
-8–10 września 1455 roku – król spotkał się na zamku z elektorem brandenburskim Fryderykiem II, z którym prowadził negocjacje na temat zakończenia wojny,
-5–26 kwietnia 1457 roku – pobyt monarchy w celu osobistego prowadzenia negocjacji z przedstawicielem zaciężnych krzyżackich Ulrykiem Czerwonką. Dostojnicy zebrani w Bydgoszczy – Andrzej Tęczyński, Jan Rytwiński, Jan Długosz, arcybiskup gnieźnieński, biskupi kujawski i poznański debatowali, skąd wziąć fundusze na wykup twierdz krzyżackich. Król w zamian za pożyczki, zastawy i przywileje zebrał ostatecznie sumę, za którą wykupił na stałe z rąk krzyżackich: Nowe, Starogard i nieco później Malbork wraz z Tczewem i Iławą,
-28 października – 7 listopada 1457 roku – przegląd wojska i wyprawienie 3-tysięcznej armii pod Malbork, pod dowództwem starosty wielkopolskiego Ścibora z Ponieca,
-25 listopada 1457 roku – przegląd wojska przed wyprawą do Prus oraz tajne negocjacje z dowódcą zaciężnych krzyżackich Ulrykiem Czerwonką,
-1–10 sierpnia 1461 roku – przegląd pospolitego ruszenia na wyprawę w kierunku Chojnic,
-wrzesień 1461 roku – król przyjął delegatów toruńskiej rady miejskiej, w tym dziadka Mikołaja Kopernika - Łukasza Watzenrode. Jako człowiek porywczy zarzucił on królowi opieszałe prowadzenie wojny, czym naraził się na gniew i niełaskę monarchy. W tym też czasie, król odebrał smutną wiadomość o zgonie swej matki Zofii Holszańskiej,
-lipiec–sierpień 1466 roku – król spotkał się na zamku z księciem słupskim Erykiem II i dowódcą wojsk zakonnych Bernardem Szumborskim, z którymi rozpoczął pertraktacje. 17 sierpnia zawarto sojusz między królem Kazimierzem Jagiellończykiem a księciem słupskim Erykiem, po czym Krzyżacy poprosili o rozmowy pokojowe prowadzone później w Toruniu, zakończonych zawarciem pokoju 19 października 1466 roku,
-3 sierpnia 1468 roku – król zatrzymał się w Bydgoszczy w drodze do Gdańska na hołd miast pruskich.
-21–24 września 1454 roku – pobyt króla po klęsce pod Chojnicami (18 września 1454 roku); król organizuje zaplecze dla dalszej walki,
-8–10 września 1455 roku – król spotkał się na zamku z elektorem brandenburskim Fryderykiem II, z którym prowadził negocjacje na temat zakończenia wojny,
-5–26 kwietnia 1457 roku – pobyt monarchy w celu osobistego prowadzenia negocjacji z przedstawicielem zaciężnych krzyżackich Ulrykiem Czerwonką. Dostojnicy zebrani w Bydgoszczy – Andrzej Tęczyński, Jan Rytwiński, Jan Długosz, arcybiskup gnieźnieński, biskupi kujawski i poznański debatowali, skąd wziąć fundusze na wykup twierdz krzyżackich. Król w zamian za pożyczki, zastawy i przywileje zebrał ostatecznie sumę, za którą wykupił na stałe z rąk krzyżackich: Nowe, Starogard i nieco później Malbork wraz z Tczewem i Iławą,
-28 października – 7 listopada 1457 roku – przegląd wojska i wyprawienie 3-tysięcznej armii pod Malbork, pod dowództwem starosty wielkopolskiego Ścibora z Ponieca,
-25 listopada 1457 roku – przegląd wojska przed wyprawą do Prus oraz tajne negocjacje z dowódcą zaciężnych krzyżackich Ulrykiem Czerwonką,
-1–10 sierpnia 1461 roku – przegląd pospolitego ruszenia na wyprawę w kierunku Chojnic,
-wrzesień 1461 roku – król przyjął delegatów toruńskiej rady miejskiej, w tym dziadka Mikołaja Kopernika - Łukasza Watzenrode. Jako człowiek porywczy zarzucił on królowi opieszałe prowadzenie wojny, czym naraził się na gniew i niełaskę monarchy. W tym też czasie, król odebrał smutną wiadomość o zgonie swej matki Zofii Holszańskiej,
-lipiec–sierpień 1466 roku – król spotkał się na zamku z księciem słupskim Erykiem II i dowódcą wojsk zakonnych Bernardem Szumborskim, z którymi rozpoczął pertraktacje. 17 sierpnia zawarto sojusz między królem Kazimierzem Jagiellończykiem a księciem słupskim Erykiem, po czym Krzyżacy poprosili o rozmowy pokojowe prowadzone później w Toruniu, zakończonych zawarciem pokoju 19 października 1466 roku,
-3 sierpnia 1468 roku – król zatrzymał się w Bydgoszczy w drodze do Gdańska na hołd miast pruskich.
Jan Olbracht
-22–26 maja 1501 roku – król odwiedził w Bydgoszczy miejscowego starostę i zarazem podskarbiego wielkiego koronnego Andrzeja Kościeleckiego.
-22–26 maja 1501 roku – król odwiedził w Bydgoszczy miejscowego starostę i zarazem podskarbiego wielkiego koronnego Andrzeja Kościeleckiego.
Zygmunt Stary
-1510 roku – udział w Sejmie w Bydgoszczy, podczas którego zapadły ustawy dotyczące pracy sejmu, administrowania dobrami koronnymi i obrony kraju,
-1511 roku – udział w Sejmie w Bydgoszczy, podczas którego zaprotestowano m.in. przeciwko statutowi Jana Albrechta,
-3 listopada-7 grudnia 1520 roku – koncentracja w Bydgoszczy wojska przed wyprawą do Prus Zakonnych w trakcie ostatniej wojny polsko-krzyżackiej. Król jest zmuszony wysłuchać żądań szlachty i uczestniczyć w Sejmie odbytym w kole obozowym. Uchwały tego sejmu są dobrze udokumentowane i doniosłe dla dalszych losów kraju.
-1510 roku – udział w Sejmie w Bydgoszczy, podczas którego zapadły ustawy dotyczące pracy sejmu, administrowania dobrami koronnymi i obrony kraju,
-1511 roku – udział w Sejmie w Bydgoszczy, podczas którego zaprotestowano m.in. przeciwko statutowi Jana Albrechta,
-3 listopada-7 grudnia 1520 roku – koncentracja w Bydgoszczy wojska przed wyprawą do Prus Zakonnych w trakcie ostatniej wojny polsko-krzyżackiej. Król jest zmuszony wysłuchać żądań szlachty i uczestniczyć w Sejmie odbytym w kole obozowym. Uchwały tego sejmu są dobrze udokumentowane i doniosłe dla dalszych losów kraju.
Stefan Batory
-2 stycznia-20 marca 1577 roku – długi pobyt króla na zamku podczas wojny ze zbuntowanym Gdańskiem. Król prowadzi pertraktacje oraz przygotowuje wyprawę wojenną. Wydaje również kilka przywilejów dla mieszczan Bydgoszczy i Fordonu.
-2 stycznia-20 marca 1577 roku – długi pobyt króla na zamku podczas wojny ze zbuntowanym Gdańskiem. Król prowadzi pertraktacje oraz przygotowuje wyprawę wojenną. Wydaje również kilka przywilejów dla mieszczan Bydgoszczy i Fordonu.
Zygmunt III Waza
-wiosna 1623 roku – pobyt wraz z 28-letnim wówczas synem Władysławem w trakcie podróży do Gdańska. W trakcie pobytu król zwiedził mennicę, a jego pobyt uświetniono widowiskiem publicznym w szkole jezuickiej.
-wiosna 1623 roku – pobyt wraz z 28-letnim wówczas synem Władysławem w trakcie podróży do Gdańska. W trakcie pobytu król zwiedził mennicę, a jego pobyt uświetniono widowiskiem publicznym w szkole jezuickiej.
Władysław IV Waza
-1635 roku (?) – pobyt króla w Bydgoszczy, podczas którego uczestniczy m.in. w uczcie weselnej zamożnego mieszczanina bydgoskiego Marcina Orłowity.
-1635 roku (?) – pobyt króla w Bydgoszczy, podczas którego uczestniczy m.in. w uczcie weselnej zamożnego mieszczanina bydgoskiego Marcina Orłowity.
Karol X Gustaw król Szwecji
-31 maja – czerwiec 1656 roku – król odbył naradę wojenną, po czym zaatakował wojska Stefana Czarnieckiego i zwyciężył pod Kcynią,
-23 czerwca 1657 roku – pobyt podczas koncentracji pod Bydgoszczą 8-tysięcznej armii szwedzkiej w drodze na wyprawę do Danii (z tego okresu pochodzi sztych Bydgoszczy autorstwa Erika Dahlberga).
-31 maja – czerwiec 1656 roku – król odbył naradę wojenną, po czym zaatakował wojska Stefana Czarnieckiego i zwyciężył pod Kcynią,
-23 czerwca 1657 roku – pobyt podczas koncentracji pod Bydgoszczą 8-tysięcznej armii szwedzkiej w drodze na wyprawę do Danii (z tego okresu pochodzi sztych Bydgoszczy autorstwa Erika Dahlberga).
Jan Kazimierz
-26 października – 6 listopada 1657 roku – pobyt w Bydgoszczy króla Jana Kazimierza Wazy wraz z małżonką Ludwiką Maria Gonzaga, podczas którego odbywają się negocjacje z elektorem Prus Książęcych Fryderykiem Wilhelmem Hohenzollernem w celu związania go sojuszem z Polską; 6 listopada zaprzysiężono traktat welawsko-bydgoski, na mocy którego Prusy Książęce uzyskały suwerenność; z powodu zniszczenia zamku król zajmował wraz ze swoją świtą budynki kompleksu jezuitów,
-1666 roku – krótki pobyt króla w Bydgoszczy podczas wojny domowej, związanej z rokoszem Lubomirskiego; krótko wcześniej odbyła się bitwa pod Mątwami, w której wojska królewskie odniosły klęskę (zginęło 3,8 tys. doborowych żołnierzy wiernych królowi).
-26 października – 6 listopada 1657 roku – pobyt w Bydgoszczy króla Jana Kazimierza Wazy wraz z małżonką Ludwiką Maria Gonzaga, podczas którego odbywają się negocjacje z elektorem Prus Książęcych Fryderykiem Wilhelmem Hohenzollernem w celu związania go sojuszem z Polską; 6 listopada zaprzysiężono traktat welawsko-bydgoski, na mocy którego Prusy Książęce uzyskały suwerenność; z powodu zniszczenia zamku król zajmował wraz ze swoją świtą budynki kompleksu jezuitów,
-1666 roku – krótki pobyt króla w Bydgoszczy podczas wojny domowej, związanej z rokoszem Lubomirskiego; krótko wcześniej odbyła się bitwa pod Mątwami, w której wojska królewskie odniosły klęskę (zginęło 3,8 tys. doborowych żołnierzy wiernych królowi).
Kolejni władcy nie przebywali już na zamku, gdyż znajdował się w ruinie, ale odnotujmy jeszcze kilku kolejnych królów:
Jan III Sobieski
-wiosna 1677 roku – pobyt w mieście w towarzystwie żony Marysieńki, księcia Jakuba, księżniczki Teresy Kunegundy oraz świty. Monarcha sprawił sobie postój podczas podróży Wisłą do Gdańska (nocowano przy ulicy Długiej 22).
Jan III Sobieski
-wiosna 1677 roku – pobyt w mieście w towarzystwie żony Marysieńki, księcia Jakuba, księżniczki Teresy Kunegundy oraz świty. Monarcha sprawił sobie postój podczas podróży Wisłą do Gdańska (nocowano przy ulicy Długiej 22).
Stanisław Leszczyński
-29 września 1734 roku – postój króla w Bydgoszczy podczas podróży do Gdańska; pobyt monarchy uświetniono przedstawieniem i koncertem uczniów kolegium jezuitów.
-29 września 1734 roku – postój króla w Bydgoszczy podczas podróży do Gdańska; pobyt monarchy uświetniono przedstawieniem i koncertem uczniów kolegium jezuitów.
Fryderyk II król Prus
-czerwiec 1772 roku – wizyta króla, podczas której dokonał „wizji lokalnej” przed zamierzoną aneksją miasta do Prus, umieszczenia w nim stolicy obwodu administracyjnego i budowy Kanału Bydgoskiego; król obejrzał miasto i kazał rekwirować spławiane na Brdzie drewno.
-czerwiec 1772 roku – wizyta króla, podczas której dokonał „wizji lokalnej” przed zamierzoną aneksją miasta do Prus, umieszczenia w nim stolicy obwodu administracyjnego i budowy Kanału Bydgoskiego; król obejrzał miasto i kazał rekwirować spławiane na Brdzie drewno.
Bibliografia:
*Zdzisław Biegański, Włodzimierz Jastrzębski (red.): Bydgoszcz jako ośrodek administracyjny na przestrzeni wieków, zbiór studiów. Bydgoszcz 1998,
*Encyklopedia Bydgoszczy. tom I. praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Jastrzębskiego. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2011,
*Lech Łbik: Zamek w Bydgoszczy. Komunikaty archeologiczne tom VI. Państwowa służba ochrony zabytków w Bydgoszczy: 1994,
*Marian Biskup: Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim 1308-1521: Gdańsk: Marpress: 1993,
*Marian Biskup (red.): Historia Bydgoszczy. tom I do roku 1920. Warszawa-Poznań: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1991,
*Lech Łbik. Zamek bydgoski. [w.] Kalendarz Bydgoski 2006,
*Lech Łbik, Narodziny bydgoskiej parafii, średniowieczne świątynie, parafialny laikat, dekanat [w:] Kronika Bydgoska, tom specjalny, Bydgoszcz 1999,
*Jerzy Derenda. Piękna stara Bydgoszcz – tom I z serii Bydgoszcz miasto na Kujawach. Praca zbiorowa. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006,
*Jacek Woźny: Zamek bydgoski w świetle źródeł archeologicznych. [w:] Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu, tom I, 1996,
*Robert Grochowski. Zamek bydgoski. [w.] Kronika Bydgoska XXVII (2005). Bydgoszcz 2006,
*Czachorowski Antoni, red.: Atlas historyczny miast polskich. tom II. Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 1997,
*Wikipedia, Wolna Encyklopedia, Zamek w Bydgoszczy, 28 luty 2018.
- całość w formie encyklopedycznej opracował Leszek K. Jagielski
*Zdzisław Biegański, Włodzimierz Jastrzębski (red.): Bydgoszcz jako ośrodek administracyjny na przestrzeni wieków, zbiór studiów. Bydgoszcz 1998,
*Encyklopedia Bydgoszczy. tom I. praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Jastrzębskiego. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2011,
*Lech Łbik: Zamek w Bydgoszczy. Komunikaty archeologiczne tom VI. Państwowa służba ochrony zabytków w Bydgoszczy: 1994,
*Marian Biskup: Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim 1308-1521: Gdańsk: Marpress: 1993,
*Marian Biskup (red.): Historia Bydgoszczy. tom I do roku 1920. Warszawa-Poznań: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1991,
*Lech Łbik. Zamek bydgoski. [w.] Kalendarz Bydgoski 2006,
*Lech Łbik, Narodziny bydgoskiej parafii, średniowieczne świątynie, parafialny laikat, dekanat [w:] Kronika Bydgoska, tom specjalny, Bydgoszcz 1999,
*Jerzy Derenda. Piękna stara Bydgoszcz – tom I z serii Bydgoszcz miasto na Kujawach. Praca zbiorowa. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006,
*Jacek Woźny: Zamek bydgoski w świetle źródeł archeologicznych. [w:] Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu, tom I, 1996,
*Robert Grochowski. Zamek bydgoski. [w.] Kronika Bydgoska XXVII (2005). Bydgoszcz 2006,
*Czachorowski Antoni, red.: Atlas historyczny miast polskich. tom II. Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 1997,
*Wikipedia, Wolna Encyklopedia, Zamek w Bydgoszczy, 28 luty 2018.
- całość w formie encyklopedycznej opracował Leszek K. Jagielski
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz