23 marca 1927 roku władze polskie zdelegalizowały Białoruską Włościańską Hromadę -lewicowe ugrupowanie polityczne utworzone w 1925 roku, które za główny cel postulat wysuwało żądanie prawa do samostanowienia dla Białorusinów w rozumieniu bolszewickim to znaczy przyłączenia do Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Partia ta powstała w wyniku rozłamu wewnątrz wchodzącego od 1922 roku do polskiego parlamentu Klubu Białoruskiego. Statut i program partii, na czele której stanął białoruski polityk i twórca ortografii języka białoruskiego Bronisław Taraszkiewicz zakładały, że wszystkie ziemie białoruskie miały być zjednoczone w ramach jednego organizmu państwowego obejmującego ziemie białoruskie od Dźwińszczyny po Pińszczyznę i od Białostocczyzny po Mińszczyznę. Ponadto wysunięto również hasło sojuszu chłopów i robotników, którzy solidarnie mieli walczyć o sprawiedliwy ustrój społeczny, o władzę dla ludzi pracujących, a także żądano reformy rolnej korzystnej dla chłopów, według której założeń ziemia miała pochodzić z rozparcelowanych majątków polskich ziemian i osadników wojskowych. Działacze Hromady żądali też rozdziału kościoła od państwa i nauki w języku białoruskim.
Jednym z głównych powodów delegalizacji były zauważone przez polskie władze szerzące się w tym ugrupowaniu wpływy komunistyczne, co z ich punktu widzenia realne zagrożenie przejęcia władzy w regionie przez białoruskich działaczy w wyniku demokratycznych procedur. Posłużono się w tym celu między innymi takimi prowokacjami, jak ta która miała miejsce w listopadzie 1926 roku, w Białymstoku, gdzie w powiecie bielskim doszło nawet do pogromu delegatów na zjazd, który miał się odbyć w Starym Berezowie. Gwoździem do trumny Hromady było aresztowanie działaczy kierownictwa Hromady oraz aktywistów.
Działacze zdelegalizowanej Hromady utworzyli w grudniu 1927 roku w Wilnie Centralny Wyborczy Komitet Białoruskiego Chłopsko-Robotniczego Zjednoczenia „Zmahanie” za Interesy Chłopów i Robotników, który wprowadził do Sejmu II kadencji 3 posłów. W 1930 roku uwięzieni przywódcy Hromady zostali przedterminowo zwolnieni. Część z nich, obawiając się dalszych aresztowań, przedostała się do Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, gdzie pod koniec lat 30. w większości została zabita w ramach czystek stalinowskich. Pozostali w Polsce działacze prowadzili nielegalną działalność partyjną.
W mowie obrończej podczas procesu działaczy Hromady adwokat Eugeniusz Śmiarowski powiedział:
"Nas wszystkich chwyta niepokój, gdyż rezultatem tego długiego procesu ma być wyrok dotykający 56 ludzi, 56 obywateli naszego kraju, naszej ojczyzny. Wyrok ten rozstrzygnie o losie, życiu, szczęściu lub nieszczęściu tych ludzi.
W ostatnich słowach przemówienia pana prokuratora usłyszeliśmy wezwanie, byście byli, Panowie Sędziowie, bardzo surowi, dla wszystkich bez wyjątku oskarżonych. Zażądano od Was długich lat ciężkiego więzienia dla oskarżonych; zażądano od Was wyrzucenia 56 obywateli poza nawias indywidualnego i społecznego życia. Tego ma żądać od Was, zdaniem urzędu prokuratorskiego, Polska, ta Polska, która winna miłować jednako wszystkich obywateli. Ona jakoby żąda od Was takiego straszliwego wyroku".
Na zdjęciu uczniowie białoruskiego gimnazjum w Wilnie podczas świętowania Dnia Niepodległości, 25 marca 1935Foto: Wikimedia
USZANUJ NASZ WYSIŁEK WKŁADANY CODZIENNIE W TWORZENIE TEJ STRONY I PODARUJ NAM 5 ZŁ NA https://suppi.pl/https-wwwfacebookcom...
BLIK na buycoffee.to/historia-polski
DLA CIEBIE TO NIEWIELKI GEST, DLA NAS ZAŚ TO OGROMNA MOTYWACJA
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz