Po wojnie pozostał w Londynie, gdzie zmarł zm. 31 października 1965 roku.

 55 lat temu zmarł Jan Kowalewski – człowiek, który wiedział o bolszewikach wszystko

Kończy się rok 2020, który został ogłoszony rokiem Jana Kowalewskiego, podpułkownika dyplomowanego Wojska Polskiego, wieloletniego oficera Oddziału II Sztabu Głównego, matematyka, lingwisty i wybitnego kryptologa. Co mu zawdzięczamy, że zasłużył na takie wyróżnienie? Przypomnijmy.

Działalność niepodległościową zaczął po rewolucji lutowej i upadku caratu od akcesu do Związku Wojskowych Polaków. W 1917 był komisarzem frontu rumuńskiego, a następnie oficerem operacyjnym sztabu II Korpusu Polskiego w Besarabii. Był też oficerem Polskiej Organizacji Wojskowej i szefem wywiadu 4 Dywizji Strzelców Polskich gen. Lucjana Żeligowskiego. Wraz z tymi oddziałami powrócił do niepodległej już Polski w maju 1919 roku.

Konflikt z sowiecką Rosją rozwijał się coraz bardziej. W tym momencie Jan Kowalewski został organizatorem i naczelnikiem Wydziału II Radio-wywiadu Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Generalnego Naczelnego Dowództwa. I dziś można śmiało stwierdzić, że zwycięstwo w Bitwie Warszawskiej 1920 r. oraz wojnie polsko-bolszewickiej było możliwe także dzięki jego pracy i złamaniu przez Polaków sowieckiej kryptografii.

W krytycznym momencie wojny z bolszewikami polscy kryptolodzy odszyfrowali sowieckich raportów, w tym od głównych oficerów Armii Czerwonej: Michaiła Tuchaczewskiego, Lwa Trockiego, Siemiona Budionnego.

Praca polskich kryptologów doprowadziła między innymi do odkrycia odstępów między oddziałami w lewym skrzydle Armii Czerwonej, co umożliwiło Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu wykonanie zwycięskiego manewru znad Wieprza.

Pierwsze klucze szyfrowe Armii Czerwonej złamał por. Jan Kowalewski na przełomie sierpnia i września 1919 r. Tym samym umożliwił odczytanie korespondencji bolszewickiej z frontów wojny domowej na Ukrainie, w południowej Rosji i na Kaukazie. Złamał też szyfry innych armii walczących przeciwko Polsce.

W okresie walk wojny z bolszewikami polski wywiad radiowy przejął kilka tysięcy szyfrogramów. W okresie walk o Warszawę w 1920 r. ich liczba kształtowała się na poziomie – miesięcznie.

To właśnie dzięki pracy Jana Kowalewskiego i całej sekcji szyfrów Wojska Polskiego (w tym m.in. profesorów Stefana Mazurkiewicza i Wacława Sierpińskiego), polskie władze – przede wszystkim kierownictwo armii - miało wgląd w decyzje wszystkich stron konfliktu, co umożliwiało Polsce opracowanie strategii działań zaczepnych.

Na podstawie sekcji szyfrów, w okresie międzywojennym powstało Biuro Szyfrów, które złamało później niemiecką Enigmę.

Podczas II wojny światowej ppłk Kowalewski kierował różnymi realizowanymi na terenie Europy zadaniami wywiadowczymi w ramach polskiego rządu na uchodźctwie.

22 września 2020 roku pośmiertnie został awansowany do stopnia generała brygady.

30 czerwca 2020 Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy „ppłk Jan Kowalewski – wybitny kryptolog”. Jego prezentacja odbyła się w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki „Przystanek Historia”.