Po śmierci Przemysła II

 

Evan Eskenbrand

@EvanEskenbrand

Uczta dla wron: Przemysł II nie żyje. Nad jego państwo zleciały się kruki, by pożywić się jeszcze ciepłym ciałem. Margrabiowie brandenburscy wykorzystali sytuację i zajęli ziemie na północ od Noteci, jak i leżące na południowym brzegu rzeki grody w Wieleniu, Czarnkowie i Ujściu

Pretensje do spadku po nim, rościł sobie również Henryk głogowski. Drogi obu władców rozeszły się około 1292-3r, jednak pozostawała po tym zbliżeniu zawarta w 1290r umowa gwarantująca Henrykowi władzę w Wlkp. o ile Przemysłowi nie urodzi się męski potomek, a takowego nie było.

Przemysł posiadał jedno dziecko, urodzoną w 1288r córkę, Ryksę. Henryk zebrał swoje wojska oraz zapewnił sobie pomoc księcia opolskiego Bolesława i na przełomie lutego i marca ruszył po prawnie należny sobie spadek.

Jakby tego było mało, bratanek Łokietka, książę inowrocławski, Leszek ruszył na Pomorze Gdańskie zajmując Świecie nad Wisłą, Tczew i Gdańsk, a z większych ośrodków poza jego władzą pozostały jedynie Słupsk i Sławno, gdzie nie podporządkowała mu się potężna rodzina Święców … jak widać, państwu Przemysła zagroziła całkowita destrukcja.

Na wieść o śmierci Przemysła w Rogoźnie zareagował również jego aktualny sojusznik, książę brzeski i mistrz spektakularnych ucieczek - Władysław Łokietek. Wezwał on na pomoc swego brata stryjecznego z Mazowsza, księcia Bolesława II i wyruszył do Wielkopolski.

Miało tam dojść do błyskawicznej elekcji Łokietka na władcę zarówno Wielkopolski jak i Pomorza, co sam książę zaczął głosić od 10 marca 1296 roku. Podobnie twierdzili po latach, w 1339 roku świadkowie procesów polsko-krzyżackich (choćby biskup poznański Jan z rodu Łodziów).

Przy okazji - rozważano w naszej historiografii o tym, że dojść miało do wspólnej wielkopolsko-pomorskiej elekcji Łokietka na księcia, ale to nie jest raczej możliwe. Wyboru dokonali raczej sami Wielkopolanie, a stronę Pomorską mogli reprezentować co najwyżej ci z Wielkopolan, którzy pełnili w tamtej dzielnicy jakąś funkcję, lub posiadali tam posiadłości … jak np. Mikołaj Jankowic z rodu Zarembów, którego Łokietek uczyni zresztą wojewodą ogólnopomorskim (urząd zrobiony specjalnie dla niego).

10 marca 1296 roku w Krzywiniu Władysław Łokietek zawarł porozumienie z Henrykiem Głogowskim, uznając starą umowę zawartą pomiędzy tym drugim a Przemysłem II. Łokietek ustąpił Henrykowi część Wielkopolski i zobowiązał się także usynowić jego syna (też Henryka), +

+ któremu po dojściu do pełnoletności obiecał przekazać ziemię poznańską. Układ ten oceniany jest często jako porażka Łokietka i pewna plama – w końcu mamy tutaj przykład tego, jak przyszły jednoczyciel kraju dzieli ledwo co powstałe królestwo niczym sernik.

Należy jednak pamiętać, że Łokietek był pod ogromną presją nie tylko ze strony Henryka, ale i także Brandenburgii i co gorsza Czech. Podpisując układ powstrzymał on zbrojną wyprawę księcia głogowskiego, którego wojska zdołały już zniszczyć część dóbr biskupstwa poznańskiego +

+ a w nocnym starciu niemal rozbiły posiłki od Bolesława Mazowieckiego. Tylko po co był w ogóle ten układ? Łokietek samemu rozpoczął wkrótce najazdy na Śląsk - w końcu układy układami, a życie życiem - „a cóż w końcu szkodzi coś obiecać”?

Książę zyskał nieco czasu na gaszenie pożarów na innym froncie – należało zatrzymać atak margrabiów brandenburskich na północną Wielkopolskę (a i tutaj nie obyło się bez strat terytorialnych), po zatrzymaniu ich prawdopodobnie w kwietniu, Łokietek mógł spojrzeć na Pomorze Wsch.

Na region ruszyły łokietkowe siły dowodzone przez Wojsława z Kryr z rodu Powałów, zajmując w pierwszej kolejności ziemię świecką. I trzeba przyznać, że sytuacja z zajmującym Gdańsk bratankiem Łokietka rozwiązała się niezwykle szybko.

Jeszcze 25 maja w Gdańsku przebywał Leszek Inowrocławski, ale 9 czerwca było już po wszystkim i książę, wystawiając tego dnia dokument w Inowrocławiu tytułował się już tylko jako książę Kujaw.

Co ciekawe w czasie procesów polsko-krzyżackich, Leszek będzie przekonywał, że ruszył na Pomorze jako sojusznik Łokietka, ale inni zapamiętają te wydarzenia inaczej – nawet jeden rycerz kujawski wprost stwierdzi, że ludzie Łokietka wyrzucili Leszka z Gdańska.

Na początku czerwca 1296 roku Łokietek panował już w pełni nad sytuacją, lecz wiele ziem należących wcześniej do Przemysła II przeszło w ręce konkurentów. Wkrótce też, Wacław II Czeski wymusi na Łokietku uznanie jego praw do ziemi krakowskiej i sandomierskiej.

Łokietek otrzyma za to sporą rekompensatę pieniężną … jednakże tak łatwe oddawanie ziemi swoim przeciwnikom, a co jeszcze gorsze zwykłe kupczenie dziedzictwem piastowskim odbije się księciu kujawskiemu poważną czkawką, ale o tym już następnym razem.

Tak więc następnym razem omówimy chaos i upadek brzeskiego książątka - czemu do tego doszło, oraz parę cytatów ówczesnych piszących co sądzą o Łokietku. Jeśli wpis Ci się podobał to podaj go dalej, polub i skomentuj to pomaga na zasięgi ;)

3