"Historjografja rosyjska i niemiecka upadek państwa polskiego przypisuje niezdolności szlachty do życia niepodległościowego. Szlachta polska, — według tej historjografji, — stawszy się klasą rządzącą, zniszczyła wszystkie podstawy państwowości i spowodowała w kraju anarchję; fanatyzmem i despotyzmem, przejawiającemi się w nietolerancji religijnej i ucisku ludu, uniemożliwiła rozwój życia społecznego. Wchłonięcie Polski w skład organizmów politycznych silnych i zdrowych było — zdaniem historyków rosyjskich i niemieckich — aktem konieczności i sprawiedliwości dziejowej.
Niewątpliwie, że w Polsce istniała anarchja, że panował w niej fanatyzm katolicki i ucisk włościan. Niezaprzeczonym jednak również jest faktem, że nie tylko w Polsce panował bezrząd, ucisk religijny i społeczny. Anarchja w pewnych okresach czasu istniała w każdem z państw europejskich, tak w Anglji i Francji, jak Niemczech i Rosji, wszędzie też panował ucisk religijny i społeczny, w wyższym nawet stopniu, niż w Polsce. Nie przeszkadzało to jednak tym państwom istnieć i rozwijać się — ku pożytkowi lub utrapieniu ludzkości.
Historja beztendencyjna musi stwierdzić, że upadek państwowości polskiej spowodowało nie co innego, jak zaborczość silniejszych fizycznie mocarstw sąsiednich. Winą było Polski, że nie posiadała dość sił do zwalczenia tej zaborczości. (...)"
Władysław Smoleński "Przyczyny upadku państwa polskiego", wyd. 1921
Całość rozprawy w załączonych skanach. 
Źródło:
dlibra.bibliotekaelblaska.pl/dlibra/publica
Źródło:
dlibra.bibliotekaelblaska.pl/dlibra/publica
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz