Dość długi tekst, mimo że trochę go skróciłam, ale wart przeczytania.
Dr Maciej Jędrzejko - porady dla chorujących na Covid-19
COVIDOWY PORADNIK DOMOWY
A zatem podrzucę Wam kilka rad jak się zachowywać i jak się leczyć jeśli dopadnie nas pełnoobjawowy Covid19, ale po kolei.
Podczas Covid19 wyjątkowo szybko dochodzi do zapalenia oskrzeli i płuc, dlatego szybciej niż w innych chorobach wirusowych lekarz zapewne włączy Wam ANTYBIOTYK (z grupy penicylin, cefalosporyn czy makrolidów). Wprawdzie ŻADNE ANTYBIOTYKI przeciwbakteryjne NIE LECZĄ ŻADNYCH WIRUSÓW, ale wirusy atakujące dolne drogi oddechowe (oskrzela i płuca) - niszcząc nabłonki dróg oddechowych - TORUJĄ drogę dla bakterii i otwierają wrota do NADKAŻENIA bakteryjnego, które dramatycznie pogarsza stan pacjenta.
Każda ostra choroba wirusowa atakująca dolne drogi oddechowe ma dość podobny przebieg u osób w pełni zdrowych a istotne różnice zależą od INDYWIDUALNYCH CECH - sprawności układu odpornościowego (odpowiednie uzupełnienie mikro i makroelementów oraz witamin) stanu nawodnienia, wieku, stosowania szkodliwych używek, przemęczenia psychofizycznego, oraz chorób towarzyszących stanowiących o tym czy dana osoba kwalifikuje się do GRUPY WYSOKIEGO RYZYKA CIĘŻKICH POWIKŁAN I ZGONU czy nie.
Wiemy, że JEDYNYM SKUTECZNYM SPOSOBEM NA ZAKOŃCZENIE PANDEMII jest uzyskanie odporności czynnej (przechorowanie) lub biernej (szczepionki) u 50%populacji. Nikt nie wie jak długo to potrwa, ale COŚ ZA COŚ - jeśli wypłaszczymy krzywą umrze znacznie mniej ludzi, ALE musimy się liczyć z tym, że pandemia potrwa nawet KILKA LAT - chyba, że wcześniej będzie dostępna szczepionka.
CZTERY STOPNIE
Wyróżnia się 4 STOPNIE (STADIA) CIĘŻKOŚCI COVIDU
Tyko stadium pierwsze kwalifikuje się do leczenia w domu. Stadium 2 i wyższe wymaga HOSPITALIZACJI.
W przypadku pogorszenia stanu pacjenta, należy rozważyć skierowanie do szpitala.
SKALA CIĘŻKOŚCI ZAPALEŃ PŁUC
W ocenie wskazań do hospitalizacji stosuje się skalę punktową (CRB-65), służącą do oceny ciężkości pozaszpitalnych zapaleń płuc, w której bierze się pod uwagę:
A) zaburzenia świadomości (1 pkt),
B.) częstość oddechów ≥30/min. (1 pkt),
C) ciśnienie tętnicze krwi ≤90/60 mmHg (1 pkt),
D) wiek >65 lat (1 pkt).
W przypadku uzyskania 2 punktów –- należy rozważyć skierowanie do szpitala a a przy 3-4 punktów – należy koniecznie skierować pacjenta do szpitala.
SAMOKONTROLA O SAMOLECZENIE
Jeśli stan pacjenta jest dobry, pacjent powinien pozostać w DOMU a fundamentalnym elementem samoleczenia domowego jest SAMOKONTROLA parametrów życiowych
⁃ pomiar temperatury ciała - nie obniżać gorączki zanim osiągnie 38,6stC (szerzej o tym poniżej).
⁃ pomiar częstości oddechów (norma 16-20/min, niebezpiecznie robi sie > 30/min)
⁃ pomiar ciśnienia tętniczego krwi i częstości pulsu
⁃ pomiar saturacji (wysycenia krwi tlenem, SPO2- za pomocą pulsoksymetru (naprawdę warto kupić najprostszy napalcowy pulsokrymetr, jeśli ma dodatni wynik testu, koszt ok. 50zl) norma > 92-95, poniżej 92 robi się niebezpieczne
⁃ pomiar diurezy (pomiar ilości oddawanego moczu w ciągu doby, normą jest zgodny bilans płynów przyjmowanych i wydalanych minus płyny wyparowane, wzrost gorączki o każdy 1 st C - oznacza utratę dobową płynów przez parowanie o około 500ml!)
PRAWIDŁOWA TEMPERATURA ciała (eutermia)
PODZIAŁ GORĄCZEK zależnie od temperatury :
• 37-38,0 °C – stan podgorączkowy (status subfebrilis)
• 38,0-38,5 °C – gorączka nieznaczna (niska)
• 38,5-39,5 °C – gorączka umiarkowana
• 39,5-40,5 °C – gorączka znaczna
• 40,5-41,0 °C – gorączka wysoka
• >41 °C – hiperpireksja
Podział gorączek ze względu na tor (falowanie krzywej)
• gorączka ciągła (febris continua),
• gorączka zwalniająca (febris remittens),
• gorączka trawiąca (febris hectica),
• gorączka przerywana (febris intermittens)
• gorączka powrotna (febris recurrens),
• gorączka przelotna (febris ephemerea) – trwająca do 1 dnia,
• gorączka nieregularna (febris irregularis) – brak charakterystycznego toru.
Zatem GORĄCZKA to podwyższona temperatura powyżej 38,0C i jest efektem uwolnienia mediatorów zapalnych z tkanki objętej chorobą (zapalenia, martwica, nowotwór) i ich oddziaływania na ośrodek termoregulacji w MÓZGU, w wyniku czego wewnętrzny „termostat mózgowy” zostaje ustawiony na WYŻSZĄ TEMPERATURĘ i CIAŁO jest zmuszane do TERMOGENEZY czyli PRODUKOWANIA CIEPŁA PO TO, żeby enzymy komórek odpornościowych działały optymalnie, np.: żeby białe krwinki szybciej się namnażały w szpiku kostnym oraz w węzłach i grudkach chłonnych, a także po to, żeby limfocyty B - szybciej produkowały przeciwciała.
A ZATEM NAGMINNYM BŁĘDEM JEST u dorosłych zdrowych ludzi zbijanie gorączki niskiej czyli 38,0-38,5stC
wyjątki stanowią osoby które :
⁃ przebyly w dziecinstwie drgawki gorączkowe,
⁃ z chorym sercem
⁃ po niedawnych operacjach
⁃ z obniżeniem odporności
⁃ brakiem reaktywności układu immunologicznego (ANERGIA) – np. notorycznie obniżona temperatura
⁃ kobiety w ciąży (?) (ochrona płodu) (?)
⁃ oraz wszystkie te, które bardzo źle znoszą gorączkę (zaburzenia psychiczne, zespoły nerwicowo-lękowe)
⁃ osoby z dusznościami
U pozostałych osób obniżanie gorączki, która nie osiągnęła >38,5stC bez ważnego powodu - to BŁĄD.
Większość enzymów zawartych w komórkach immunokompetentnych (białych krwinkach) ma swoje OPTIMUM DZIAŁANIA właśnie w zakresie temperatur 38,0 - 38,5stC
Zatem „niska gorączka” 38,0-38,5stC JEST POTRZEBNA do prawidłowego działania układu odpornościowego.
Obniżanie gorączki zanim osiągnie 38,6 - co prawda poprawia chwilowo samopoczucie - ale na dłuższą metę przedłuża czas infekcji, pogarsza jej przebieg oraz - co wykazały badania w przypadku Grypy prawdziwej - ISTOTNIE STATYSTYCZNIE ZWIĘKSZA ŚMIERTELNOŚĆ. Podejrzewamy że podobnie jest przy Covid19.
Sprawa się komplikuje, kiedy mamy już ewidentne ZAPALENIE oskrzeli czy płuc - które wymaga leczenia przeciwzapalnego a gorączki nie ma, albo jest niewysoka. Wtedy już decyduje lekarz na podstawie BADANIA LEKARSKIEGO (osłuchiwanie, opukiwanie) oraz badan dodatkowych (Leukocytoza, CRP itd.) - to lekarz a nie pacjent musi WYWAŻYĆ, co jest lepsze a co gorsze.
Jedyną 100% metodą wykluczenia lub potwierdzenia zapalenia płuc jest wykonanie RTG PLUC lub TK PŁUC. Natomiast jeśli po osłuchaniu lekarz jest pewny zapalenia płuc to najpewniej ono jest i to poważne.
KASZEL
Pamiętać należy, że zasadniczo KASZEL JEST MECHANIZMEM OBRONNYM ORGANIZMU ale :
Kaszel wilgotny, produktywny
⁃ Jest faktycznie mechanizmem fizjologicznym, chroniącym przed zaleganiem i opadaniem zapalnej wydzieliny do płuc (kaszel z odkrztuszaniem plwociny) - jest korzystny dla ewakuacji treści śluzowej z drzewa oskrzelowego.
Kaszel suchy (bezproduktywny)
⁃ to niekorzystny, męczący efekt podrażnienia receptorów kaszlowych przez działania wirusa (skomplikowane) - silnie osłabia i wymaga hamowania lekami i ROZRZEDZANIA wydzieliny (np N-acetylocysteina - ACC, ambroxol Flegamina itp) nawilżania dróg oddechowych (nebulizacja - sol fizjologiczna, mucosolvan; , inhalacje Olbas, Inhalol, Amol) , czasem leczenia silnymi sterydami przeciwzapalnymi.
SARSCov2 powodujący Covid19 - szybko atakuje płuca a potem serce, nerki i jelita bogate w receptory ACE.
COVID szczególnie o ciężkim przebiegu, związany jest z rozwojem ZAKRZEPICY w trakcie przebiegu infekcji (choroba zakrzepowo-zatorowa) - co jest jedną z głównych przyczyn ZGONÓW.
Dlatego we wszystkich cięższych przebiegach należy monitorować D-DIMERY i układ krzepnięcia oraz WŁĄCZYĆ HEPARYNĘ DROBNOCZĄSTECZKOWĄ w zastrzykach podskórnych. Leki te w niektórych przypadkach czasem trzeba stosować nawet do 3 miesięcy po ustąpieniu infekcji.
ZAPOBIEGANIE ZAKRZEPICY
⁃ nie dopuszczać do odwodnienia, pic minimum 3-3,5 l wody w trakcie gorączki
⁃ nie zalegać w łóżku (zakrzepica!) wstawać co jakiś czas, pochodzić, rozprostować kości, uruchomić „pompę mięśniową” w łydkach.
⁃ Pomimo osłabienia starać się mobilizować - choćby na spacer po domu.
⁃ poleżeć w łóżku można 2-3 dni, ale potem trzeba się więcej poruszać, a jeśli to niemożliwe
⁃ Unosić kończyny dolne do góry n około 10-15 sekund co godzinę
⁃ Osoby obłożnie chore oklepywać, masować, unosić im biernie kończyny do góry, rozważyć pończochy uciskowe
⁃ włączyć zastrzyki przeciwzakrzepowe (heparyny drobnocząsteczkowe
Covid atakuje również serce - powodując ostre zapalenia serca - bardzo niebezpieczne, prowadzące często do TRWAŁEJ kardiomiopatii - ale to już wymaga specjalistycznego leczenia kardiologicznego w szpitalu.
Każda ostra choroba gorączkowa - a w szczególności wirusowe (COVID, GRYPA prawdziwa) - mogą powodować w ostrej fazie wzrost ciśnienia tętniczego i tzw., „hiperkinetyczne krążenie” - co prowadzi do destabilizacji blaszek miażdżycowch i zwiększa znacznie ryzyko zawału serca i udaru mózgu u osób z nadciśnieniem i miażdżycą - dlatego BARDZO WAŻNE jest monitorowanie i skuteczne leczenie nadciśnienia oraz natychmiastowe reagowanie na objawy zawału serca.
W wypadku grypy prawdziwej czy Covid I stopnia - strategia jest dość prosta:
1. NAWADNIANIE DOUSTNE
2. UTRZYMYWANIE DROŻNOŚCI FILTRA KABINOWEGO (NOS)
3. OPRÓŻNIANIE DRZEWA OSKRZELOWEGO
4. ODPOCZYNEK, SEN
5. LECZENIE OBJAWOWE (ból gardła, męczący i suchy kaszel, katar, zatkany nos, bóle mięśni i kości, bóle głowy, bóle stawowe, osłabienie)
6. IZOLACJA (przerywanie łańcucha zakażenia)
7. MONITOROWANIE temperatury, ciśnienia, tętna, częstości oddechów oraz saturacji krwi
8. REAGOWANIE NA OBJAWY ALARMOWE i nie czekanie - „myślałem ze mi przejdzie”
WODA I JESZCZE RAZ WODA ! to najważniejszy lek.
Nawodniony organizm znacznie szybciej zwalcza infekcje wirusowe i bakteryjne (indywidualne zapotrzebowanie wodne można policzyć na kalkulatorach, ale średnio należy wypijać około 2,5-3,5 litra wody min. niegazowanej w trakcie infekcji, a jak jest wysoka gorączka to więcej). WODA TO NAJWAŻNIEJSZY LEK NA INFEKCJE WIRUSOWE.
⁃ KOMFORT TERMICZNY
- nie przegrzewaj się
- nie przeziębiaj się
- nie narażaj się na przeciągi
- nie parz gardła gorącymi herbatkami
⁃ DOMOWE METODY mają niewielką skuteczność w trakcie infekcji, ale lubimy je stosować a póki co nie udowodniono, żeby pogarszały przebieg infekcji:
⁃ miód
⁃ maliny
⁃ cytryna
⁃ czosnek
⁃ syrop z cebuli
Osobiście polecam:
⁃ Cieple mleko z miodem i czosnkiem
⁃ Kogiel-mogiel (2 żółtka+4łyżeczki cukru - zmiksowane przez 5 min. na niemal biały, gładki puszysty gęsty krem)
⁃ Cieple piwo z koglem-moglem (Przyjemnie i wyraźnie ciepłe, ale nie gorące - nie oparzyć gardła!) alkohol nie dla kobiet w ciąży!
Natomiast należy do arsenału domowych metod dodać to, co na pewno działa wspomagająco na odporność a mianowicie NATURALNE PROBIOTYKI : kiszonki, jogurty, kefiry, zsiadłe mleko. ZDROWE TŁUSZCZE zawierające wit. A-D-E-K i nienasycone kwasy tłuszczowe.
ODPOCZYNEK = REGENERACJA
- wyspać się
- odpocząć
UDRAŻNIANIE FILTRA NOSOWEGO
⁃ nos to skomplikowany system instalacji klimatyzacyjno-grzewczej, który ogrzewa, nawilża oraz filtruje wdychane powietrze tak, żeby do oskrzeli i płuc dostawało się powietrze czyste odpowiednio nawilżone i cieple. Zatkany nos drastycznie pogarsza przebieg infekcji i zwiększa ryzyko zapalenia płuc.
⁃ nawilżanie nosa solą morską (wiele razy dziennie) do znudzenia
⁃ krople do nosa obkurczające z pochodnymi XYLOMETAZOLINĄ- OSTROŻNIE! (długotrwałe stosowanie i nadużywanie - prowadzi do zaniku i martwicy śluzówki nosa! i przewlekłego uczucia zatkanego nosa. Zatem stosuj z głową, ale tylko doraźnie i tylko jak sól morska i inhalacje nie dają rady.
⁃ nawilżające inhalacje/nebulizacje z soli fizjologicznej (nebulizator każdy z Was powinien mieć w domu) można dodać olejków eterycznych ułatwiających odtykanie nosa (np. Inhalol, Olbas, Amol itd )
⁃ nawilżać powietrze w pokoju (mokre ręczniki , nawilżacze)
⁃ nacierać plecy i klatkę aromatycznymi maściami rozgrzewającymi z olejkami eterycznymi. (Vicks, Vick vaporub, maść kamforowa, Amol itd)
KASZEL I HIGIENA DRZEWA OSKRZELOWEGO
- zamieniać niekorzystny suchy kaszel na kaszel wilgotny czyli stosować leki rozrzedzające wydzielinę oskrzeli (ACC, Flegamina, syrop prawoślazowy itd.)
⁃ wilgotnego kaszlu nie należy hamować - jeśli nie jest męczący i nie zaburza snu
⁃ męczący suchy kaszel hamować (kodeina, thiocodin, eucodal, supremin, sterydy wziewne)
Ja lubię syropy zawierające wyciągi z sosny i kopru oraz dekstrometorfan, który tłumi kaszel różnego pochodzenia poprzez podwyższenie progu wrażliwości ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym (np Dexapini)
Pamiętajcie o słynnej już „dmuchawce dra Jędrzejko” jak ją nazwali dziennikarze TVN - choć nie ja ją wymyśliłem (butelka z wodą i rurka o wąskim przekroju (słomka, rurka z zestawu do kroplówki, rurka akwarystyczna do napowietrzania) luźno wrzucona do butelki wypełnionej w 3/4 wodą lub bardziej profesjonalne TRENAŻERY ODDECHOWE dostępne w sklepach ze sprzętem medycznym - i ĆWICZENIA oddechowe - co godzinę 10 długich, nasilonych, głębokich wydechów do rurki. Trening oddechowy to bardzo ważny element leczenia każdego - w tym Covidowego ZAPALENIA PŁUC
BÓL GARDLA
- bolące gardło - przepłukiwać roztworem soli kuchennej (pół łyżeczki soli na szklankę wody), tabletki do ssania typu (Tantum verde, Strepsils, Cholinex itp),płyny do wykonywania płukanki gardła (Dentosept, ale również płyny stomatologiczne do płukania ust dają radę) Przy ostrym bólu gardła pomaga spray znieczulający z anestezyną (np Dentosept A)
WITAMINY I MIKROELEMENTY
1. ADEK z naciskiem na D3
2. Cynk
3. Witaminy z grupy B (wit. B3 ma udokumentowane działanie protekcyjne dla płuc jeśli jest stosowana przy pierwszych objawach zapalenia płuc)
Witamina D - utrzymywać stale poziom wysoki między 50-60ng/dl a u osób z chorobą Hashimoto 60-80ng/dl. NIE PRZEDAWKOWAĆ! Bezpieczna dawka dobowa - nie wymagająca monitorowania stężenia - to 2000j/dobę.
Przy wyższych dawkach koniecznie trzeba monitorować stężenie D3. Przy głębokich niedoborach <30ng/dl można stosować maksymalnie do 60.000j na tydzień (np. co 3 dni. Solderol 30.000j, lub Dekristol 20.000j) i monitorować poziom D3 oraz Wapnia całkowitego - co 4 tygodnie - ze względu na ryzyko HIPERKALCEMII I KAMICY NERKOWEJ w razie przedawkowania.
INNE LEKI NA PRZEZIĘBIENIA
PARACETAMOL - pamiętaj, że nie ma działania przeciwzapalnego (!) działa tylko PRZECIWBÓLOWO I PRZECIWGORĄCZKOWO. Działa nie na gardło, nie na oskrzela ani nie na płuca, ale na mózg (ośrodkowo)
W leczeniu objawowym infekcji wirusowych dobrze działają połączenia paracetamolu z lekami przeciwhistaminowymi - szybko redukując męczące objawy kataru, bólów mięśniowych i dreszczy (np Fervex, Theraflu, Gripex, Vicks), ale pamiętajcie CIEPŁE, ale NIE GORĄCE! nie parzyć gardła! Pamiętajcie że niskiej gorączki 38,0-38,5 st. C nie obniżamy!
- NLPZ-ty NIESTERYDOWE LEKI PRZECIWZAPALNE - czyli Aspiryna , Nurofen, Ibufen, Ketonal, Nimesil, Diclofenak itp - to silne leki, które mają działania:
⁃ PRZECIWZAPALNE
⁃ PRZECIWOBRZĘKOWE,
⁃ PRZECIWGORĄCZKOWE (antypirogenne)
⁃ PRZECIWBÓLOWE
⁃ zmniejszają PRZEKRWIENIE TKANEK
NLPZ- ty hamują syntezę prostaglandyn, i innych substancji szlaku kwasu arachidonowego ograniczając nadmierną reakcję zapalną w obrębie tkanki zajętej przez stan zapalny.
NLPZ- ty i STERYDY hamują skomplikowany proces zwany REAKCJĄ ZAPALNĄ - reakcja ta JEST POTRZEBNA do zwalczenia infekcji - ale kiedy jest NADMIERNA - powoduje poważne szkody w organizmie. Dlatego leki powinny być stosowane pod kontrolą lekarza i nie powinny być nadużywane. Zbyt duże dawki uszkadzają błonę śluzową żołądka a zbyt wcześnie zastosowane mogą przedłużać infekcję i ułatwiać jej rozprzestrzenianie, co pogarsza przebieg a nawet zwiększa śmiertelność w ostrych infekcjach.
Niewybaczalnym błędem jest stosowanie NLPZ-tów i chodzenie do pracy.
Pamiętacie na początku pandemii szokujące informacje, ze ibuprofen miał zwiększać ryzyko zgonów przy Covid ? Sam ibufen był bogu ducha winny, ale jego nieprawidłowe stosowanie i zwiększało dramatycznie śmiertelność w mechanizmie MASKOWANIA INFEKCJI, by móc dalej pracować, chodzić na basen, trenować itd. Chwilowe lepsze samopoczucie uzyskiwano bowiem kosztem ZABLOKOWANIA UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO, co dramatycznie pogarszało przebieg infekcji.
I jeszcze jedno na koniec. Lekarzy, pielęgniarek i ratowników medycznych, respiratorów oraz miejsc w szpitalach może zabraknąć, jeśli rozwinie się u nas scenariusz włoski - dlatego im więcej będziecie wiedzieli o Covidzie i im lepiej będziecie przygotowani do leczenia w domach - tym skuteczniej ochronicie siebie i swoje rodziny.
Trzymajcie się kochani.
Dr n. med. Maciej Jędrzejko
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz