Henryk Józewski

 23 kwietnia 1981 roku w wieku 89 lat zmarł w Warszawie Henryk Józewski (zdjęcie) -wojewoda wołyński, polityk, minister spraw zagranicznych II RP, artysta, piłsudczyk, orędownik pojednania polsko - ukraińskiego.

Właśnie jako wojewoda prowadził politykę zmierzającą do normalizacji wzajemnego współżycia Polaków i Ukraińców. Był zwolennikiem tworzenia wspólnych organizacji społecznych i szkół. Osobiście zaangażował się w ukrycie Semena Petlury przed władzami sowieckimi. Jednocześnie przeciwny był powiększaniu się wpływów ukraińskich organizacji nacjonalistycznych, co słusznie uzasadniał obawą o przenikanie ich działaczy w struktury władz Wołynia.

W czasie wojny obronnej w 1939 roku był jednym z twórców konspiracji wojskowej.W 1945, po zakończeniu okupacji niemieckiej, nie przerwał wraz z PSD działalności konspiracyjnej, a walki o niepodległość Polski nie uważał za zakończoną. Założył pismo i kolejną grupę konspiracyjną. Był jednym z najdłużej ukrywających się działaczy powojennego podziemia. W 1947 funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa wpadli na jego trop i w końcu września 1947 przeprowadzili operację, mającą na celu jego schwytanie. Staremu konspiratorowi udało się wydostać z obławy w Podkowie Leśnej i przemknąć lasami do Milanówka. Po kilku dniach pobytu w Milanówku wyjechał potajemnie do Warszawy. Stolica nie była jednak dobrym miejscem do ukrywania się. Za namową przyjaciół wyjechał na Śląsk i trafił do Gliwic. Od drugiej połowy listopada 1947 do wiosny 1948 przebywał w Gliwicach, następnie we Wrocławiu, po czym w listopadzie 1948 lub na przełomie lutego i marca 1949 powrócił na krótko do Gliwic. Ukrywał się jeszcze w Warszawie, Radomiu i Jaszczowie na Lubelszczyźnie, gdzie został aresztowany przez UB w 1953.

Oskarżony o przestępczą i kontrrewolucyjną działalność oraz próbę obalenia ustroju PRL został skazany na dożywotnie więzienie. W maju 1956 Wojskowy Sąd Garnizonowy w Warszawie na podstawie amnestii zmniejszył mu karę do 12 lat więzienia, a w listopadzie 1956 udzielił rocznej przerwy w odbywaniu kary na leczenie. Po październiku 1956 najpierw zmniejszono Józewskiemu karę do 5 lat, później anulowano wyrok. Nigdy nie ubiegał się o rehabilitację.

Po zwolnieniu zajął się malarstwem. Malował głównie pejzaże i portrety. Od 1958 był członkiem ZPAP. Jego obrazy znajdują się w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Boguś