„Ateny Wołyńskie”

 Liceum Krzemienieckie „Ateny Wołyńskie” utworzone w 1805 r. bogato wyposażone zostało ograbione i zlikwidowane przez Rosjan. Liceum Krzemienieckie ponownie otwarte w 1922 r. dekretem Józefa Piłsudskiego. Imponujący rozwój placówki nastąpił po 1927 r.

W 1939 r. działało Gimnazjum i Liceum, Seminarium Nauczycielskie, Gimnazjum Spółdzielcze, Szkoła Podstawowa, Przedszkole, 4 internaty, 8 szkół zawodowych, biblioteka, Archiwum, Muzeum Ziemi Krzemienieckiej z pamiątkami po Juliuszu Słowackim, zbiory numizmatyczne i archeologiczne, nowoczesne laboratoria oraz pracownie, sławny ogród botaniczny, drukarnia, wydawano „Życie Liceum Krzemienieckiego”. W Liceum Krzemienieckim w 1939 r. naukę pobierało ok. 1500, uczniów, kadra nauczająca - 80 nauczycieli. Uczyli wybitni naukowcy specjaliści różnych dziedzin odnoszący sukcesy poza Polską.

Liceum Krzemienieckie należało do najzasobniejszych uczelni najlepiej wyposażoną w środki naukowe. Zarządu Dóbr Liceum Krzemienieckiego, obejmował lasy, majątki rolne, stawy rybne. Prowadzono wzorową gospodarkę rolną i hodowlaną. Dużą rolę odgrywały zakłady przemysłowe: tartaki i fabryki materiałów budowlanych, młyny i mleczarnie. Zatrudniano kilka tysięcy pracowników.

Liceum Krzemienieckie rozrosło się w potężną i wszechstronną instytucję wychowawczo-naukową. Przygotowywało młodzież do zawodu nauczycielskiego i studiów uniwersyteckich oraz do zawodów rzemieślniczych i gospodarstwa wiejskiego. Wspierało wydatnie rozwój gospodarczy i społeczny Wołynia.

17 września Sowieci zagarnęli Krzemieniec, Liceum zlikwidowali. W Katyniu zginęli nauczyciele oficerowie Wojska Polskiego. Po napaści na ZSRR nacjonaliści ukraińscy i Niemcy zamordowali 30 nauczycieli Liceum Krzemienieckiego. Po zajęciu Wołynia przez Sowiety w 1944 r. wypędzono z Krzemieńca 22 tys. Polaków. Budynki Liceum, zakłady i spółdzielnie popadły w ruinę, także Krzemieniec podupadł - w 1939 r. było 25 tys. mieszkańców i miasto rozwijało się, obecnie ok. 22 tys., nic nie pozostało z dawnej świetności miasta.