W tym październikowym dniu 1795 roku, w Petersburgu został zawarty układ rozbiorowy między Rosją, Austrią i Prusami.
Kryzys polityczno-ustrojowy państwa polskiego w XVIII wieku doprowadził do trzech rozbiorów ziem wchodzących w skład Rzeczpospolitej za czasów ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego. Wzięły w nich udział mocarstwa sąsiadujące z Polską: Królestwo Prus, Cesarstwo Austria i Imperium Rosyjskie. Mimo podjętej przez króla i społeczeństwo próby głębokiej reformy kraju na przełomie lat 80. i 90., która zaowocowała uchwaleniem (drugiej po amerykańskiej) konstytucji, interwencja rosyjska w 1792 r. (tzw. wojna w obronie konstytucji) oraz stłumienie powstania kościuszkowskiego w 1794 r. doprowadziły do ostatniego, trzeciego rozbioru.
Pierwsze porozumienie w sprawie podziału kadłubowego państwa zawarły Rosja i Austria już 3 stycznia 1795 r. w Petersburgu. Rezultatem napiętych stosunków między Królestwem Prus a pozostałymi mocarstwami rozbiorowymi były długie i zacięte negocjacje w sprawie ostatecznego podziału resztek Rzeczpospolitej. Sytuacja ówczesna groziła nawet wybuchem wojny między Prusami a koalicją Rosji i Austrii, a w tych rachubach obie strony rozważały wsparcie sprawy polskiej (w ograniczonym charakterze), aby zaszkodzić położeniu drugiej ze stron. Ostatecznie Prusy, obawiając się groźnej w następstwach wojny, wyrzekły się Krakowa, po wcześniejszym obrabowaniu skarbca królewskiego, wraz z insygniami królów polskich, i zadowoliły się północnym i zachodnim Mazowszem wraz z Warszawą oraz Podlasiem i Suwalszczyzną aż po rzekę Niemen (48 tys. km2 z 1 mln ludności). Austria, która nie uczestniczyła w II rozbiorze, zagarnęła południowe i wschodnie Mazowsze, Małopolskę północną z Lublinem i Krakowem (47 tys. km2 z 1,5 mln ludności), zaś Rosja zajęła Wołyń, Polesie, Wileńszczyznę, Żmudź (120 tys. km2 z 1 mln ludności). Łącznie największym beneficjentem rozbiorów było Imperium Rosyjskie, które włączyło niemal cały obszar Wielkiego Księstwa Litewskiego i połowę ruskich ziem koronnych (462 tys. km2 z 5,5 mln ludności). Monarchia habsburska, choć uczestniczyła jedynie w dwóch rozbiorach zagarnęła ziemie najbogatsze i najlepiej rozwinięte o powierzchni 130 tys. km2 wraz 4,2 mln mieszkańców. Trzon polskich ziem historycznych – Wielkopolskę, Pomorze, Kujawy, połowę Mazowsza i Małopolski wraz z częścią Podlasia z 2,6 mln ludności przypadło Królestwu Prus.
Miesiąc po zawarciu traktatu rozbiorowego ostatni król Polski, Stanisław August Poniatowski został zmuszony do abdykacji.
Wydarzenia te przesądziły o zniknięciu państwa polskiego z mapy Europy na 123 lata.
Tekst: Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
Litografia: Alegoria Polski pod zaborami
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz