Wrotycz pospolity – właściwości lecznicze i receptury

PRZEZ REDAKCJA · OPUBLIKOWANE 5 CZERWCA 2020 · ZAKTUALIZOWANE 5 CZERWCA 2020

Wrotycz pospolity [tanacetum vulgare] rośnie praktycznie wszędzie.

Zakwita żółtymi kwiatami na wiosnę i cieszy oko do późnej jesieni. Możemy je spotkać na łąkach, nieużytkach, obrzeżach pól, lasów, przy domostwach.

Wrotycz jest rośliną wieloletnią, jego pędy sięgają nawet 1,2 metra wysokości.  Charakteryzuje się silnym aromatem kamfory i gorzkim smakiem. Obecnie wrotycz traktuje się jako pospolity chwast, ale nie zawsze tak było.

Grecy jako pierwsi docenili jego właściwości. W Średniowieczu przyprawiano nim potrawy w okresie Wielkiego Postu. Później stał  się cenionym ziołem w medycynie i kuchni. Najbardziej doceniony przez anglików, którzy pieczołowicie uprawiali w ogródkach dodając do wszelkiej strawy ..nawet puddingu.

Wrotycz właściwości i zastosowanie

Gorycz zawarta we wrotyczu pobudza wydzielanie soków trawiennych i wspomaga drogi żółciowe. Jest skutecznym ziołem na pasożyty, należy go używać rozważnie bo tujon – substancję, która w dużych dawkach jest toksyczna. Objawami przedawkowania są biegunki, poty, kołatanie serca, krew w moczu i halucynacje.

Surowcem zielarskim są ziele, kwiat, liście i owoce. Każdy element rośliny zbiera się w innym momencie. Owoce zbieramy podczas dojrzewania. Liście i ziele przed kwitnieniem i w trakcie. Roślina kwitnie od czerwca do września, ale najlepiej zbierać do końca sierpnia. Aby dokładnie usunąć wilgoć z kwiatostanów należy go suszyć w piekarniku lub na mocnym słońcu.

Zastosowania wrotyczu

Wyciągi z wrotyczu mają działanie:

• Odkażające, przeciwbólowe, przeciwzapalne,
• Antyalergiczne, żółciopędne, rozkurczowe i uspokajające.
• Do wewnętrznego stosowania polecany m.in
• W depresjach, zaburzeniach krążenia, stanach zapalnych nerek i układu moczowego
• Impotencji, pasożytach  i chorobach autoimmunologicznych: alergie, reumatyzm, toczeń, łuszczyca
• Zewnętrznie przy chorobach gardła, infekcjach, stanach zapalnych zatok, grypie,
• Chorobach skórnych: liszaje, ropnie, łuszczyca

Alternatywa dla leków przeciwzapalnych

Liście i ziele wrotyczu zawierają olejki eteryczne, kwas jabłkowy, winowy, walerianowy i flawonoidy. Wrotycz jest alternatywą dla sterydowych i niesterydowych leków przeciwzapalnych.

• Hamuje odczyny zapalne – jest inhibitorem dla histaminy, tromboksanu, leukotrienów i prostaglandyn.
• Zapobiega zastojom krwi, odkładaniu blaszek miażdżycowych w tętnicach i powstawaniu zakrzepów.
• Działa moczopędnie i przeciwobrzękowo.
• Tonizuje mięśnie szkieletowe.

Wrotycz przepisy lecznicze

Napar z wrotyczu
3 łyżki świeżego lub suchego rozdrobnionego ziela lub kwiatów zalać 2 szklankami wrzątku.
Odstawić na 30 minut pod przykryciem, przecedzić.
Stosuje 2-4 razy dziennie po 1 szklance.
Przy zakażeniu pasożytami należy wypić na czczo. Warto skojarzyć z lewatywą.

Odwar
Sporządzić jak napar ale gotując 5 minut.
Odstawić na 30 minut pod przykryciem, przecedzić.
Pije po 200 ml 2-4 razy dziennie.

• Stosuje do lewatyw (100-200 ml), okładów na skórę, płukanek, przemywania.
• Okładów na oczy i do nosa: przelać do buteleczki ze spryskiwaczem, wprowadzać do obu otworów nosowych 2-3 dawki, położyć się na 5 minut.
• Do nosa i  płukanek można również stosować napar wrotyczowy.

Napar na glistnicę
Wymieszać 6 części piołunu i po 2 wrotyczu i rumianku.
Łyżkę stołową mieszanki zalać szklanką wrzątku.
Po 10-15 minutach naciągania pijemy napar co godzinę po łyżeczce.
Nie podaje się kobietom w ciąży.

Na pasożyty
Z owoców sporządza się te same przetwory co z ziela. Zdaniem niektórych zielarzy owoce są skuteczne w zwalczaniu pasożytów (wyciągi lub sproszkowane).
Surowce można zażywać doustnie po sproszkowaniu – Pulves Tanaceti w dawce 3-5 g (owoce – 3-4 g) rano i wieczorem.

Przed spożyciem dobrze jest wymieszać sproszkowany surowiec z miodem.

Rwa kulszowa 

Wymieszać w równych częściach:

• Wrotycz, bluszczyk kurdybanek, wilżynę ciernistą, ślazówkę, szczaw zwyczajny

Łyżkę stołową mieszanki zalać szklanką wrzątku.
Zaparzać 15 minut.
Po przecedzeniu pije się 1-2 filiżanki dziennie.

Wrotycz do użytku zewnętrznego

Nalewka z wrotyczu
Do 1 szklanki świeżego lub suchego, zmielonego ziela dolać 250-300 ml alkoholu 40-70%
Macerować 7 dni w szczelnie zamkniętym słoju, w zacienionym miejscu.
Przefiltrować. 
Można zażywać wewnętrznie 2-3 razy dziennie po 10 ml w 100 ml wody.

• Zewnętrznie do płukanek (1 łyżka nalewki na pół szklanki wody)
• Okładów, przemywania skóry i pędzlowania skórnych zmian chorobowych (nierozcieńczona).
• Nalewka zrobiona na 70% alkoholu działa rozgrzewająco, przeciwbólowo i przeciwreumatycznie.
• Nierozcieńczoną nalewkę można wcierać w obolałe kończyny dolne i w stawy.

Tonik na skórę i do płukania
Po łyżce octu i nalewki z wrotyczu wlać do 1 szklanki wody przegotowanej, wymieszać.
Stosuje się do okładów na schorzałe miejsca, do płukania narządów płciowych, gardła i jamy ustnej,
przemywania skóry i płukania włosów przy łojotoku, stanach zapalnych mieszków włosowych, wypadaniu, łupieżu i braku puszystości.

Maść na łuszczycę i ropnie
Do 3 łyżek maści nagietkowej lub krwawnikowej wlać 1 łyżkę nalewki wrotyczowej. Dodać  2 łyżki maści ichtiolowej i 2 łyżki maści propolisowej 7%.  Wymieszać starannie.  Chore miejsca smarować kilka razy dziennie. Można stosować w opatrunkach na ropnie i grudki łuszczycowe. Przy zmianie warstwy maści zmywać acetonem wrotyczowym, nalewką, naparem lub octem wrotyczowym.

Przetwory z wrotyczu

Ocet wrotyczowy
Pół szklanki świeżego ziela (liści i kwiatów lub samych liści) zalać 250 ml octu 10%, odstawić w zamkniętym słoju na 7 dni, przefiltrować.
Stosować do płukania, okładów, przemywania, pędzlowania w stanie rozcieńczonym (1 łyżka octu na 150-200 ml wody) lub nierozcieńczonym (pędzlowanie). Przy wszawicy wcierać starannie ocet we włosy na 3 godziny, przykryć folią. Umyć szamponem i wypłukać w wodzie z dodatkiem octu lub nalewki wrotyczowej. Powtarzać co 3 dni (3-4 razy).

Aceton wrotyczowy
1 część świeżego mielonego ziela wrotyczu zalać 3 częściami 50% acetonu
(aceton rozcieńczyć wodą w stosunku 1:1).
Wytrawiać 7 dni w szczelnym słoju, przefiltrować.
Stosuje się do przemywania skóry trądzikowej, łuszczycowej i zakażonej pasożytami (nużeniec, świerzb).
Można stosować do punktowego zasuszania zmian trądzikowych, usuwa zaskórniki.

Nafta wrotyczowa
Pół szklanki świeżego zmielonego ziela wrotyczu zalać 200 ml czystej nafty
Macerować w szczelnym słoju 7 dni
Przefiltrować.
Preparat wciera się w skórę owłosioną przy łuszczycy, wszawicy, nużycy, świerzbie.
Nafta wrotyczowa usuwa zaskórniki, cofa ropne pryszcze
Działa przeciwzapalnie, odkażająco i przeciw trądzikowi. N
Zapobiega wypadaniu włosów, łojotokowi, zapaleniu mieszków włosowych.
Włosom nadaje połysk i puszystość.

Olej wrotyczowy
1 szklankę świeżych zmielonych kwiatów lub świeżego zmielonego ziela wrotyczu
Zalewa się 400 ml ciepłego oleju winogronowego
Maceruje 7 dni i filtruje.

• Stosuje się doustnie 1 łyżkę 1-2 razy dziennie jako żółciopędny, regulujący wypróżnienia i wzmacniający.
• Do smarowania skóry trądzikowej i łuszczycowej zamiast balsamu (smarować całe ciało cienką warstwą).
• Do lewatyw przeciw owsikom i włosogłówkom i przy świądzie odbytu.
• Przy  bolesnych zaparciach 100-150 ml oleju wrotyczowego doodbytniczo.

Mikstury celowe z wrotyczu 

Mikstura na nużycę

• Do 100 ml wody wlewamy:
• Nalewkę wrotyczową –  50 ml
• Ocet wrotyczowy – 50 ml
• Spirytus mrówczany – 20 ml
• Spirytus kamforowy 20 ml

Po wymieszaniu zakażoną roztoczami skórę przemywa się 3-4 razy dziennie.

Mikstura na oporne zakażenia skóry roztoczami

• Do 100 ml nalewki wrotyczowej dolewa się
• Aceton wrotyczowy 100m
• Spirytus kamfotowy 50 ml
• Olejek sandałowy 10 ml
• Olej rycynowy 30 ml

Po wymieszaniu przemywa się skórę 2-3 razy dziennie.

Mikstura na oporny trądzik i łuszczycę

• Nafta wrotyczowa – 30 ml
• Nalewka wrotyczowa – 20 ml
• Maść propolisowa – 2 łyżki
• Tormentiol lub maść pięciornikowa – 2 łyżki
• Maść ichtiolowa lub dziegciowa – 3 łyżki
• Pasta cynkowa – 1 łyżka
• Maść siarkowa lub emulsja Acne-Sulf – 2 łyżki
• Olejek melisowy lub herbaciany – 2 ml

Składniki wymieszać. Chore miejsca smaruje się 2 razy dziennie. Można stosować do opatrunku.

Mieszanka ziołowa wielozadaniowa 

Wymieszać w równych częściach: ziele wrotyczu, glistnika i dziurawca
2 łyżki mieszanki zaparzać w szklance wrzątku 30 minut.
Przecedzić.
Pije się 2 razy dziennie po 1 szklance.
Działanie: żółciopędne, rozkurczowe, przeciwbólowe, wzmacniające i przeciwdepresyjne.

Mieszanka na przewlekłe zapalenie wątroby, marskość

Wymieszać w równych częściach:

• kwiaty wrotycza, rumianku, ziele dziurawca,  krwawnika,
• korzeń łopianu,  omanu, owoce dzikiej róży,
• liście szałwii, ziele rdestu ptasiego i uczepu.

Łyżkę mieszanki zalać szklanką wrzątku, parzyć 30 min.
Pije się po pół szklanki 3 razy dziennie 20 minut przed jedzeniem.

Referencje:
Wykorzystano przepisy ludowe i receptury dr. H. Różańskiego i N. Siemionowej