Św. Anzelm z Canterbury

 

Dowód ontologiczny

Skoro w rozwijającym się naukowo świecie coraz więcej prawidłowości umiemy przedstawić za pomocą takiego czy innego wzoru matematycznego czy logicznego, to czy istnieje naukowy wzór na Boga? Nie? Wręcz przeciwnie, “wzór na Boga” powstał już w XI wieku.

Mowa to o dowodzie ontologicznym Św. Anzelma z Canterbury. Anzelm jako prekursor scholastyki wierzył w wielką zdolność ludzkiego rozumu stąd wyprowadził następujące rozumowanie:

Potwierdzenie istnienia Boga można wywieść z samego terminu BÓG. Skoro powszechnie pod pojęciem BÓG rozumie się byt najwyższy, najpotężniejszy czyli “COŚ PONAD CO NIC WIĘKSZEGO NIE DA SIĘ POMYŚLEĆ” to można ułożyć następujący ciąg rozumowania (warto analizować to w ciszy i spokoju, bo łatwo się zgubić).

1. Skoro możemy pomyśleć o BOGU czyli o “CZYMŚ PONAD CO NIC WIĘKSZEGO NIE DA SIĘ POMYŚLEĆ” to istnieje on w naszym umyśle jako myśl – idea

2. Trzeba przyznać, że rzeczy istniejące naprawdę są większe od tego co tylko zostało pomyślane. Np. wykonany mebel jest czymś większym od samej myśli – idei mebla, która zrodziła się w głowie rzemieślnika.

3. Zatem na podstawie założenia z pkt.2 do pkt.1 można wnioskować, że istnieje coś większego od myśli – idei o “CZYMŚ PONAD CO NIC WIĘKSZEGO NIE DA SIĘ POMYŚLEĆ” Jest to “COŚ PONAD CO NIC WIĘKSZEGO NIE DA SIĘ POMYŚLEĆ” istniejące rzeczywiście.

4. Zatem zachodzi tu jakaś niezgodność, bo jakże może istnieć coś większego od tego o “CZYM NIC WIĘKSZEGO NIE DA SIĘ POMYŚLEĆ” ???

5. Zatem “COŚ PONAD CO NIC WIĘKSZEGO NIE DA SIĘ POMYŚLEĆ” – wbrew założeniu z pkt.1. istnieje nie tylko w myśli – idei, lecz musi istnieć także w rzeczywistości. Zatem z terminu BÓG wyprowadzamy dowód konieczności jego istnienia.

Niełatwe to rozumowanie, ale warte uwagi. Rozpalało i rozpala wyobraźnie pokoleń filozofów, logików, teologów. Wielu “badaczy” z rożnych przyczyn je neguje, ale jednocześnie podkreśla się tu gigantyczny wkład, inspirację płynąca z tej formuły dla rozwoju nauk. Swoją drogą nikt nie mówił, że z Bogiem i rozprawami o Nim jest łatwo…

Na obrazie: “De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp” Lekcja anatomii doktora Tulpa, Rembrandt, 1632.