1916: Zapowiedź utworzenia Królestwa Polskiego
5 listopada 1916 r. został ogłoszony Akt 5 listopada, który zapowiadał utworzenie Królestwa Polskiego pod kontrolą państw centralnych.
W Warszawie i Lublinie ogłoszono Akt 5 listopada, w którym cesarz Niemiec Wilhelm II i cesarz Austro-Węgier Franciszek Józef I zapowiadali utworzenie Królestwa Polskiego z ziem polskich “panowaniu rosyjskiemu wydartych”. W grudniu powołali Tymczasową Radę Stanu – namiastkę przedstawicielstwa społeczeństwa polskiego.
Akt 5 listopada był odezwą wydaną w imieniu cesarzy Niemiec i Austro-Węgier przez niemieckiego i austriackiego generałów-gubernatorów okupowanego Królestwa Polskiego. Proklamowała utworzenie z ziem Królestwa Polskiego, należącego do byłego zaboru rosyjskiego, samodzielnego państwa polskiego z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem.
Dokument ten nie poruszał zasadniczych kwestii powołania rządu polskiego i granic państwa, zakładał za to powołanie armii polskiej pod nazwą Polska Siła Zbrojna, która była podporządkowana dowództwu niemieckiemu. Akt 5 listopada nie mówił nic o przyszłości Polaków z zaborów niemieckiego i austriackiego. Jego uzupełnienie stanowiła odezwa ogłoszona 9 listopada 1916 r. wzywająca ludność Królestwa do wzięcia udziału w ochotniczym zaciągu do polskiego wojska.
Akt 5 listopada wpłynął na umiędzynarodowienie dyskusji nad kwestią polską. Z potępieniem działań władz Austro-Węgier i Niemiec wystąpiły zgodnie rządy:
Rosji – rozkaz noworoczny cara Mikołaja II z zapowiedzią utworzenia “Polskiej wolnej”, złożonej z ziem trzech zaborów,
Francji i Wielkiej Brytanii – deklaracje sympatii dla szlachetnego narodu polskiego,
USA – zgodność w kwestii konieczności istnienia zjednoczonej, niezaleznej i autonomicznej Polski
Spośród licznych ugrupowań politycznych Królestwa Akt 5 listopada poparła zdecydowana większość zwolenników współpracy z państwami centralnymi, oczekujących dalszych decyzji w sprawie m.in. powołania polskiego rządu oraz stopniowego przekazywania rzeczywistej i suwerennej władzy wykonawczej w Królestwie. Stanowiło to pośrednią zapowiedź późniejszych konfliktów między austro-węgierską i niemiecką administracją okupacyjną a polskim obozem niepodległościowym.
Zdjęcie główne: 27 października 1917 r. – Rada Regencyjna udaje się na Zamek po złożeniu przysięgi w katedrze / Wikimedia Commons
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz