·
23 czerwca - 101 lat temu powstał I rząd Władysława Grabskiego
Władysław Grabski po uwolnieniu z niemieckiego więzienia, przez 13 dni (od 26 października do 4 listopada 1918 r.) sprawował urząd ministra rolnictwa i dóbr koronnych w gabinecie Józefa Świeżyńskiego, a od 13 grudnia 1919 r. do 9 czerwca 1920 r. był ministrem skarbu w narodowo-ludowym rządzie Leopolda Skulskiego. Gdy po wystąpieniu z koalicji posłów PSL "Piast" ten rząd upadł (było to spowodowane tarciami wokół reformy rolnej), po trwającym dwa tygodnie kryzysie i nieudanej próbie sformowania centrolewicowego gabinetu pod przewodnictwem Wincentego Witosa, w dniu 23 czerwca 1920 r. Józef Piłsudski powierzył tę misję Grabskiemu.
Jakkolwiek w międzyczasie nowy premier współtworzył razem ze starszym bratem Stanisławem program Związku Ludowo-Narodowego i został z jego listy posłem na Sejm Ustawodawczy, uchodził przede wszystkim za wybitnego fachowca w dziedzinie ekonomii. Zachowując tekę ministra skarbu, przystąpił on do utworzenia pozaparlamentarnego rządu ekspertów. Zasiedli w nim ostatecznie cenieni w kraju fachowcy, wśród których aż połowa była bezpartyjna. Pozostałą ósemkę uzupełnili działacze ZLN (6), PSL „Piast” (1) i PSL „Wyzwolenie.” (1).
Nowemu rządowi przyszło działać w niezwykle trudnych warunkach. Właśnie załamywała się polska ofensywa na wschodzie i rozpoczynał się pochód Armii Czerwonej w kierunku Warszawy. Kraj pogrążony był w chaosie typowym dla nowego państwa, który w największym stopniu dotyczył kwestii gospodarczych.
30 czerwca 1920 Grabski wygłosił swoje exposé. Akcentując bezpartyjności gabinetu, wskazał na dwa kluczowe zagadnienia: konieczność przeprowadzania reformy rolnej oraz utworzenia banku emisyjnego. Obu tych projektów nie dało się zrealizować. Gabinet upadł 24 lipca, po zaledwie miesiącu urzędowania.
Bezpośrednim tego powodem była niemal powszechna krytyka ustępstw poczynionych przez Grabskiego 10 lipca na żądanie brytyjskiego premiera Davida Lloyda George’a podczas konferencji w Spa. Za udział Anglii i Francji w negocjacjach z bolszewikami zgodził się on wówczas na wycofanie polskich wojsk na linię Curzona, przekazanie Wilna Litwinom, a Radzie Ambasadorów pozostawienie decyzji o podziale Śląska Cieszyńskiego, Orawy i Spisza oraz o kontroli nad Gdańskiem i Wschodnią Galicją. Ustępstwa te, uznane w kraju za zdradę, stały się po tygodniu bez znaczenia, bowiem pewni siebie bolszewicy odrzucili propozycję rozmów. Grabski, ogarnięty poczuciem osobistej porażki i opuszczenia, podał się do dymisji.
W miesięcznym okresie kierowania swym pierwszym rządem odniósł on także niewątpliwe sukcesy, z których największym było powołanie do życia Rady Obrony Państwa, która odegrała rolę sprawnego ośrodka władzy podczas wojny z bolszewikami. Premier konstruował ją w porozumieniu z marszałkiem sejmu Wojciechem Trąpczyńskim niemal od początku swego urzędowania. W myśl ustawy uchwalonej 1 lipca w skład nowego organu weszli: Naczelnik Państwa, premier, marszałek Sejmu, 10 posłów, 3 przedstawiciele rządu i 3 przedstawiciele wojska.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz