Wojciech Kossak - Sienkiewicz pędzla

Umierający generał Sowiński oparty o armatnią lufę, żołnierze spod Olszynki Grochowskiej oddający salwę w okrytym śniegiem okopie, dziewczynka - jedno z Orląt Lwowskich - kuląca się z pistoletem w ręku, gdy jej koledzy mierzą do wroga z karabinów, Piłsudski siedzący na Kasztance na skraju lasu. Wszystkie te obrazy utrwalił w narodowej świadomości Wojciech Kossak.

Wojciech Kossak w pracowni (1897), źr. Wikimedia Commons/dp

29 lipca 1942 roku zmarł Wojciech Kossak, malarz, batalista, współautor "Panoramy Racławickiej".

Bliźniak starszy o rok

Wojciech Kossak przyszedł na świat w Paryżu jako syn cenionego już wówczas malarza Juliusza Kossaka. Miał bliźniaka, Tadeusza. W metryczkach braci widniała jednak inna data roczna: Wojciech przyszedł na świat kwadrans przed północą ostatniego dnia 1856 roku, Tadeusz zaś urodził się już 1 stycznia 1857. Pierwszeństwo Wojciecha przejawiało się nie tylko w fakcie przyjścia na świat - to starszy bliźniak przejawiał większy talent plastyczny.

Pierwszym nauczycielem malarstwa był dla Wojciecha ojciec. Niewykluczone, że pobierał też nauki u swojego ojca chrzestnego, batalisty Horacego Verneta. Od 15. roku życia uczęszczał do Szkoły Rysunku i Malarstwa. Pobierał nauki w Monachium i Paryżu.Skowrońskiej. (PR, 3.09.1978)Tam wsławił się nietuzinkowym zachowaniem podczas pierwszego wystawienia jego obrazu. Co zrobił młody Kossak? Posłuchaj audycji "Malarz dziejów ojczystych - Wojciech Kossak" Barbary Petrozolin-Skowrońskiej.

Złote lata

W 1888 roku wrócił do Krakowa, tutaj osiadł w rodzinnej willi. - Słynna krakowska Kossakówka była zawsze pełnym gości ośrodkiem życia towarzyskiego i artystyczno-literackiego - mówiła Barbara Petrozolin-Skowrońska.

Tu też przyszły na świat jego dzieci, owoce małżeństwa z Marią Kisielnicką: malarz Jerzy, poetka Maria Pawlikowska-Jasnorzewska i satyryk Magdalena Samozwaniec.

Kossak często opuszczał Kraków. Wzięty malarz nigdy nie narzekał na brak zamówień, dzięki czemu stać go było na wystawne życie i podróże. Połączenie talentu z urokiem osobistym spowodowało, że słynny krakowski artysta był stałym bywalcem salonów, zapraszano go też na monarsze dwory.

Malował ku pokrzepieniu serc

Twórczość Kossaka przepełniona była patriotyzmem. Do jego najważniejszych dzieł należą "Olszynka Grochowska", "Gen. Sowiński na szańcach Woli" i oczywiście, namalowana wespół z grupą artystów pod kierownictwem Jana Styki, "Panorama Racławicka".

Podczas I wojny światowej, mimo zaawansowanego jak na żołnierza wieku, służył w armii austriackiej. Malował sceny z życia legionistów, jednocześnie pisząc do rodziny o okrucieństwach wojny, tak różnych od jego romantycznych wizji z przedwojennych obrazów.

Kossak dożył II wojny światowej. Podczas okupacji Niemcy chcieli kupować jego obrazy. Nie sprzedał im żadnego. Portretu autorstwa krakowskiego mistrza życzył sobie generalny gubernator Hans Frank. Kossak odmówił, zasłaniając się wiekiem i chorobą. Ta faktycznie wyniszczała jego ciało. Zmarł na raka, z pędzlem w ręku.

bm