Klub Miłośników Historii Polski
5 marca 1908 roku w Berlinie-Charlottenburgu urodził się Teodor Parnicki (zm. 5 grudnia 1988 r. w Warszawie) – polski pisarz, autor powieści historycznych i historyczno-fantastycznych.
Był synem Bronisława i Augustyny z Piekarskich. Jego ojciec studiował na politechnice w Berlinie, zaś po zdobyciu tytułu inżyniera wyjechał z rodziną do Moskwy, gdzie pracował aż do wybuchu I wojny światowej. Jako obywatel niemiecki zmuszony był do opuszczenia Moskwy – udał się do Ufy. Gdy w roku 1918 zmarła matka Teodora, jego ojciec ożenił się ponownie z młodą Rosjanką, która spowodowała umieszczenie pasierba w korpusie kadetów w Omsku, przeniesionego następnie do Władywostoku.
W wieku 12 lat Teodor Parnicki, posługujący się na co dzień językiem rosyjskim albo niemieckim, uciekł do Harbinu w Mandżurii. Pomogła mu liczna wówczas w tym mieście Polonia harbińska, umieszczając chłopca w polskim Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie. Z trudem opanowując język polski postanowił wrócić do Polski i zostać pisarzem.
Po maturze i śmierci ojca w roku 1928 przyjechał do Lwowa i rozpoczął studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza pod kierunkiem filologa, badacza twórczości Juliusza Słowackiego, prof. Juliusza Kleinera.
Poświęcił się jednocześnie filologii polskiej, anglistyce i orientalistyce. W czerwcu 1929 roku został aresztowany pod zarzutem udziału w antysemickich rozruchach. Jako znawca wygłaszał na Uniwersytecie Lwowskim cykle wykładów o literaturze rosyjskiej.
W roku 1928 zaczął publikować swoje prace – od powieści sensacyjnych do historycznych. Powieść "Aecjusz, ostatni Rzymianin" przyniosła mu w nagrodę stypendium, dzięki któremu zwiedził Bułgarię, Grecję i Turcję. Wrócił do Lwowa tuż przed wybuchem II wojny światowej. Po agresji ZSRS na Polskę i okupacji miasta przez Armię Czerwoną 24 stycznia 1940 roku został aresztowany przez NKWD i skazany na osiem lat łagru.
Uwolniony po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej i układzie Sikorski-Majski w sierpniu roku 1941. Objął funkcję attaché kulturalnego przy ambasadzie polskiej w Kujbyszewie. Opuścił Sowiety z Armią Polską na Wschodzie gen. Andersa, ewakuując się najpierw do Teheranu, następnie do Jerozolimy, gdzie przebywał do roku 1944. Przez następny rok, do 1945 przebywał w Meksyku, gdzie był attaché kulturalnym w ambasadzie RP.
Po wycofaniu przez Meksyk uznania prawowitemu Rządowi RP na Uchodźstwie i zamknięciu ambasady utrzymywał się z renty ufundowanej przez Polonię.
Do Polski przyjeżdżał na krótko w latach 1963 i 1965, zaś w roku 1967 wrócił do kraju na stałe, zajmując się twórczością i nie dając się zaangażować w działalność polityczną. W roku 1972 otrzymał nagrodę państwową I stopnia, a w roku 1986 uhonorowany został tytułem „Zasłużony dla Kultury Narodowej”.
Zmarł w roku 1988 w Warszawie w trakcie pracy nad 4-tomową kolejną powieścią historyczną. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera K-5-55).
Oficjalnym debiutem Parnickiego była powieść historyczno-biograficzna "Aecjusz, ostatni Rzymianin" (1936), w napisaniu kontynuacji przeszkodził mu wybuch wojny. Kilka lat później, przebywając w Jerozolimie, napisał i wydał "Srebrne Orły" (1943). Oba te utwory należą do najpopularniejszych, a zarazem stosunkowo najłatwiejszych w dorobku pisarza. W latach 50. i 60. (tzw. „okres meksykański”) powstały jego najważniejsze powieści historyczne – m.in. "Koniec Zgody Narodów", "Słowo i ciało" oraz trylogia "Twarz Księżyca". Kolejne utwory pisarza cechuje ewolucja w kierunku autotematyzmu, autobiografizmu i fantastyki naukowej.
Pisarstwo Parnickiego, erudycyjne i wymagające wytrwałego odbiorcy, choć tematyką obejmuje dwa tysiąclecia, wszelkie niemal nacje i zakątki świata, zdominowane zostało przez dwa zasadnicze momenty dziejowe: późne cesarstwo rzymskie i narodziny w jego łonie chrześcijaństwa oraz początki państwa polskiego i jego miejsce w ówczesnej Europie. Jego utwory dążą nie tyle do odtworzenia zewnętrznego kolorytu, co głębiej rozumianej atmosfery kulturowo-intelektualnej danej epoki, a także do ukazania procesu przenikania się różnych kultur i ich wpływów.
Teodor Parnicki był także najważniejszym krytykiem i teoretykiem powieści historycznej od czasów Józefa Ignacego Kraszewskiego. Począwszy od lat 30. XX wieku, w swoich licznych szkicach i wykładach postulował odnowę gatunku, której sam się zresztą podjął, ale – jak sam przyznawał – nie podołał.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz